تهیه کننده: اکرم قدیمی
همکاران:
خانم آزیتا منوچهری قشقایی
فهرست مطالب
مقدمه
برنامه هفته ترویج علم
بخش اول
خلاصه فعالیت های برگزار شده
شنبه ۲۰ آبان- افتتاحیه
مراسم افتتاحیه هفته ترویج علم
یکشنبه ۲۱ آبان، “روز تاریخ علم”
دوشنبه ۲۲ آبان، روز رسانهها و ترویج علم
پارک فنآموز
سهشنبه ۲۳ آبان “روز درهای باز دانشگاهها و مراکز پژوهشی
گشتی در آزمایشگاه سلولهای بنیادی “رویان ” در هفته جهانی علم
چهارشنبه ۲۴ آبان “روز اهدای کتاب”
پنجشنبه ۲۵ آبان “روز ترویج علم”
اسامی برندگان سیزدهمین دوره جایزه انجمن ترویج علم ایران
جمعه ۲۶ آبان “اختتامیه”
بخش دوم
حامیان مادی و معنوی هفته ترویج علم درایران
برنامههای سایر سازمانها در بزرگداشت هفته ترویج علم
دستاوردهای هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران
پیوست ها
به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه بر نگذرد
خداوند نام و خداوند جای خداوند روزی ده رهنمای
مقدمه
انجمن ترویج علم ایران با هدف اشاعه تفکّر علمی، مفتخر است به یاری خداوند متعال و با همکاری تعدادی از نهادهای علمی، فرهنگی و اجرایی کشور؛ در سال جاری برای نخستین بار اقدام به برگزاری “هفته ترویج علم” کرد.
این هفته از تاریخ شنبه بیستم آبان تا بیست و ششم آبان ماه ۱۳۹۱ با موفقیّت و استقبال خوب و گسترده از سوی آحاد جامعه برگزار شد. مناسبت انتخاب ماه آبان برای برگزاری “هفته ترویج علم” همزمانی آن با “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه-([۱]WSDPD)“ میباشد. پیشینه نامگذاری “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” به برگزاری کنفرانس جهانی علوم[۲] در سال ۱۹۹۹ میلادی در شهر بوداپست[۳] باز میگردد. این کنفرانس به ابتکار مشترک یونسکو[۴] و شورای بینالمللی علوم برگزار شد و تصمیم به نامگذاری “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” در سی و یکمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو اتّخاذ گردید و مبنای تصمیمگیری، تعهدات یونسکو در “کنفرانس جهانی علوم” بود و بر اساس آن تعهدات، از سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ خورشیدی) روز دهم نوامبر برابر بیستم آبان[۵] به عنوان “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” نامیده شده است.
برخی از مهمترین اهداف روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه عبارتند از:
– بهرهمندی آحاد جامعه از ثمرات علم، فنّاوری و نوآوری؛
– ایجاد بستر و فضای مناسب گفتمان پیرامون تأثیر علم، فنّاوری و نوآوری بر زندگی روزمره مردم؛
– ایجاد تمهیدات لازم برای بازدیدهای عمومی از موزههای علمی؛
– معرفی پیشکسوتان و شخصیتهای علمی برجسته؛
– آشنا ساختن دانشآموزان با مهارتها و مشاغل علمی؛
– بازدید عمومی از مراکز و نهادهای مؤثر در ایجاد تعامل بین علم، صلح و توسعه؛
– معرفی حوزههای علمی- پژوهشی جدید که موجب ارتقای کیفیت عمومی زندگی میشود.
در فضای بسیار متغیّر کنونی، آموزش علم و گسترس تفکّر علمی در جوامع دارای اهمیّت وافری است. آموزش، نقش بسیار مؤثری در کاستن جهل، بیسوادی و خرافات و دور شدن از فضای سوء تفاهمات و مناقشات دارد، و تفکّر علمی، یگانه راهکار مفید برای کاستن ضایعات و افزایش بهرهوری جامعه میباشد. با توجّه به اهمیّت موضوع، انجمن ترویج علم ایران، تصمیم به برگزاری “هفته ترویج علم” گرفت.
برای برگزاری این هفته، “ستاد برنامه ریزی” با همراهی بیش از چهل تن از استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارشناسان خبره به صورت کاملاً افتخاری و منظم تشکیل شد. تعدادی از نهادهای علمی، فرهنگی و اجرایی برای برگزاری این هفته اعلام آمادگی نمودند و نشان سازمانی همه آنها بر روی پوسترها و اطلاعیههای هفته ترویج علم نقش بست؛ ولی با این حال کمیته برگزاری هفته ترویج علم موفق به دریافت همکاری از همه نهادهایی که اعلام آمادگی برای پشتیبانی و همکاری مالی و اجرایی نموده بودند؛ نشد. در پیوست، به منظور قدردانی، نام نهادهایی که در این خصوص، با انجمن ترویج علم ایران همکاری داشتهاند؛ آمده است.
برنامه هفته ترویج علم
در این هفته، روزهای هفته نامگذاری شد و متناسب با نام روزها، نشستها، بازدیدها، و نمایشگاههای علمی به شرح زیر برگزار شدند:
برنامه هفته ترویج علم آبان ماه ۱۳۹۱
تاریخ |
نام روز |
محل برگزاری |
شنبه ۲۰ |
علم در خدمت صلح و توسعه |
دانشگاه تهران: دانشکده مطالعات جهان |
یکشنبه ۲۱ |
تاریخ علم دیپلماسی در خدمت صلح و توسعه |
موزه ملک دانشگاه تربیت مدرّس: دانشکده فنّی و مهندسی |
دوشنبه ۲۲ |
رسانهها و ترویج علم نقش موزهها در ترویج علم علم در خدمت صلح و توسعه پایدار |
روزنامه جام جم وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری کمیسیون ملی یونسکو در تهران
|
سه شنبه ۲۳ |
درهای باز دانشگاهها و مراکز پژوهشی موقعیّت زنان در دانش فیزیک ایران |
دانشگاهها و مراکز علمی خانه اندیشمندان علوم انسانی (انجمن ایرانی مطالعات زنان) |
|
|
|
چهارشنبه ۲۴ |
اهدای کتاب کارگاه آموزشی بازیابی اطلاعات و اسناد ملل متّحد |
کتابخانه حسینیه ارشاد |
پنجشنبه ۲۵ |
ترویج علم (افتتاح نمایشگاه، اهدای جایزه ترویج علم، برگزاری شب علم) |
برج میلاد: طبقه + ۱ سالن همایش سعدی و گالری برج میلاد |
جمعه ۲۶ |
نمایشگاه علم برای مردم اختتامیه هفته ترویج علم |
برج میلاد |
بخش اول
خلاصه فعالیتهای برگزار شده
شنبه ۲۰ آبان- افتتاحیه
مراسم افتتاحیه هفته ترویج علم
هفته ترویج علم با حضور اساتید، پژوهشگران و اعضای انجمن ترویج علم ایران، در تالار حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، آغاز شد و سخنرانیهایی توسط خانم دکتر اکرم قدیمی، خانم دکتر شیدا مهنام، خانم نوشآفرین انصاری، خانم دکتر نسرین مصفّا، آقای دکتر جعفر توفیقی، آقای اسفندیار معتمدی و آقای دکتر مهدی بهزاد ارائه گردید.
در ابتدای مراسم، خانم دکتر اکرم قدیمی (رئیس هیأت مدیره انجمن ترویج علم ایران) در باره ترویج علم و هدف از برگزاری این مراسم اعلام داشتند:
“ترویج علم، فرایندی است که علم را عمیقتر، گستردهتر، بنیادیتر و ریشهدارتر میسازد. مفهوم ترویج علم، تلاش برای انعکاس اندیشههای علمی به روشی است که عموم افراد بتوانند مفاهیم اساسی علم را درک کنند. بطور کلّی، فهم درست عامه مردم از علم را ترویج علم مینامند. به عبارت دیگر، منظور از ترویج علم، سازگار کردن و تعدیل اندیشهها و یافتههای پیچیده علمی است، بهطوریکه مخاطبان غیرمتخصص یا عامه مردم بتوانند آن را دریابند. ترویج علم،کوتاهترین راهی است که امکان دسترسی به نتایج علمی را میسّر میسازد و در ضمن، به درک و فهم ما از واقعیّات موجود وسعت میبخشد.”
“در بسیاری از کشورهای دنیا، انجمنهای علمی که در حوزه علم و عمومیسازی علم فعالیّت دارند؛ سعی میکنند با استفاده از چنین مناسبتهایی، علم را به درون جامعه بکشانند و از شکاف بین علم و جامعه بکاهند. خوشبختانه در فرهنگ ایرانی و اسلامی ما، تأکید بسیاری بر علمآموزی و علماندوزی شده است. با توجه به موارد یادشده؛ انجمن ترویج علم ایران با همکاری برخی سازمانها، و نهادهای علمی و آموزشی بر آن شد تا با استفاده از مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، گامی در جهت ارتقای بینش علمی در جامعه بردارد.”
در ادامه برنامه، پیام خانم بوکوآ (مدیر کل یونسکو) به مناسبت روز جهانی صلح (۲۱ سپتامبر) تحت عنوان “صلح پایدار برای پایداری آینده” توسط خانم مهنام( رئیس اداره علوم اجتماعی کمیسیون ملی یونسکو) قرائت شد.
خانم بوکوآ در پیام خود به روشنی اعلام میدارند که “صلح ضامن تحقق آینده پایدار است و از همین امروز باید به دنبال تحقق صلح باشیم و تحقق آن منوط به تعریف ارزشهای مشترک از طریق گفتگو، بردباری و تفاهم است.” (پیوست۳)
در بخش دیگری از برنامه افتتاحیه، خانم نوشآفرین انصاری (عضو هیأت مدیره و دبیر شورای کتاب کودک) با تأکید بر این که حمایت از خواندن و ترویج کتابخوانی به گسترش علم، صلح و توسعه کمک میکند، اظهار داشتند: شورای کتاب کودک امیدوار است “با تشکیل شورای مرجع امور کودک که مصوّبه هیأت وزیران است و نیز همکاری نزدیکتر دولت با سازمانهای مردم نهاد،گامهای مؤثرتری برای توسعه فرهنگ “خواندن” در میان کودکان و نوجوانان برداشته شود”. شورای کتاب کودک از ابتدای تأسیس در سال ۱۳۴۱ به دنبال ایجاد و ترویج صلح از طریق ادبیات کودک بوده، اعضای این شورا از ابتدا معتقد بودهاند که مهمّترین راه برای ایجاد تفکر صلحدوستی و آموزش آن به کودکان از طریق ادبیات است. خانم انصاری با اعلام خبر افتتاح “موزه مجازی فرهنگ کودک” خاطرنشان ساختند: این موزه از نخستینهای جهان در این حوزه است که خواهد توانست مرزها را بشکند و دنیا را با بازیهای کودکان این مرز و بوم آشنا سازد.
سخنران بعدی سرکار خانم دکتر نسرین مصفا بودند ایشان به نکات زیر اشاره کردند: امروز همگان بر این باورند که یکی از ویژگیهای جهان معاصر برخورد همهجانبه، فراتر از الگوهای پیشین با موضوعات است. مشکلات جهان، پیچیدهتر از آن است که راهحلهای ساده و تک بعدی در زندگی بشر دنبال گردد و نیاز به استفاده از تمامی ابزار ممکن برای تبیین، علل و معضلات بشری وجود دارد. گذشته از تهدیدات نظامی، پیدایش تهدیدات جدید غیرنظامی به صلح و امنیت نیازمند نگرش همه جانبه برای رویارویی با آنها است، که ماهیت تفکر علمی که قادر به بررسی مشکلات از دیدگاههای مختلف و جستجو و شناخت پدیدههای طبیعی و اجتماعی به طور منظم و همچنین تجزیه و تحلیل انتقادی برای آن ضرورت دارد.
تهدیدات جدید غیرنظامی به صلح و امنیت مستلزم توسعه ابزارهای جدید دانش و پاسداری برای تعریف دقیقتر تأثیرات هر کدام از این تهدیدها است.تهدیداتی مانند تغییرات اقلیم، فقر و گرسنگی، گسترش سلاحهای متعارف، شیمیایی،اتمی و میکروبی، عوارض مواد مخدر و بسیاری از مشکلات بشری که فراتر از مرزهای بدون گذرنامه در حرکت هستند. تهدیدات جدیدی هستند که لزوم برخورد علمی با آنها را باید مورد توجه قرار داد و فقط در سایه نگرش همهجانبه،صلح پایدار فراهم میآید.
پس از آن، سرکار خانم نفیسه نعیمیپور با هدف آموزشی تلفیق تجربهها با توزیع یک قطعه کاغذ (در رنگهای گوناگون) مربع شکل به هر یک از حاضران در جلسه به آنان آموزش دادند تا هر فرد، قطعه کاغذی را به روش دلخواه به صورت مثلثی تا بزند و کاغذ را به کوچکترین حالت درآورد. پس از آنکه همه حاضران در جلسه، قطعات کاغذ را تا زدند؛ تکه کاغذهای تا خورده جمعآوری شدند و خانم نعیمیپور چند شکل حجمی زیبا از اتّصال قطعات کاغذی ساختند. هدف از این سرگرمی، آموزش مفهوم برهمافزایی بود. یعنی، در مدّت زمان کوتاه از صفحههای کوچک کاغذی مربع شکل یکنواخت، چند حجم بزرگتر و زیبا ایجاد شد.
در ادامه برنامه، فیلم علمی پخش شد.
از دیگر سخنرانان این برنامه جناب آقای دکتر جعفر توفیقی عضو انجمن ترویج علم و رئیس جمعیت توسعه علمی ایران بودند. ایشان اظهار داشتند، در دوران تصدیشان در وزارت علوم،تحقیقات و فناوری به کمیت آموزش عالی توجه شد. باور براین بود که جمعیت کشور هر چه بیشتر به سمت سواد تخصصی پیش روند. با توجه به اینکه تعریف سواد تغییر یافته، زمانی سواد به معنای خواندن و نوشتن و حساب کردن بود اما امروز تعریف سواد و بیسوادی متفاوت شده است.
پیش نیاز توسعه، افزایش کمی آموزش عالی است. منابع انسانی آموزش دیده را بهترین سرمایه میدانستیم. این در حالی بود که منتقدین مسأله اشتغال را مطرح میکردند. پاسخ ما بر این اساس بود که رسالت دانش فقط ایجاد شغل نیست بلکه آموزش و دانش، توانمندساز هستند و عدالت اجتماعی از مسیر عدالت آموزشی میگذرد. به نسبتی که مردم توانمند شوند امکان دسترسی به فرصتهای اجتماعی اعم از سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و …برایشان فراهم میشود.
مشکل عمده عدم تقاضای دانش در ساختار صنعت، اقتصاد و…کشور است. در دنیای امروز چارهای جز عبور از مسیر علم و دانش برای دستیابی به توسعه نیست، هیچ جنبندهای در زمین نمیتواند بدون علم حرکت کند. از رسالتهای این هفته، معرفی علم به عنوان ارزش و تنها مسیر توسعه و تکامل است. روند جهانی به این سمت رفته که همه امور با دانش عجین شده است. اگر از ظرفیتهای دانشی درست استفاده کنیم امکان پیوستن به جرگه کشورهای پیشرفته وجود دارد.
سخنران بعد جناب آقای معتمدی بودند ایشان بیان داشتند برنامه هفته علم، هماهنگی بین سازمانهای مختلف را نشان میدهد که کار بسیار بزرگی است.چنین کاری حاکی از توانایی ما در برقراری صلح در جهان است. هدف جهان در قرون اخیر توانمند ساختن انسان و تسلط بر طبیعت است. متاسفانه این قدرت یافتن همیشه صلح آمیز نبوده است. هدف علم فقط توانا ساختن انسان به منظور تسلط بر گروه دیگر نیست بلکه هدف اصلی علم، توسعه پایدار است. در ادامه آقای معتمدی سوالات زیر را مطرح کردند:
برای ایجاد صلح چه باید کرد؟ چه عواملی صلح را به هم می زند؟
از نظر ایشان شکاف بین فقرا و ثروتمندان از عوامل برهم زننده تعادل است. عدالت جهانی از مهمترین عواملی است که صلح جهانی را به ارمغان خواهد آورد. درادامه آقای معتمدی از کسانی که در آموزش علوم در کشور مؤثر بودند نام برده و یاد و خاطره آنها را گرامی داشتند.
در خاتمه جناب آقای دکتر مهدی بهزاد عضو پیوسته انجمن ترویج علم پیشنهاد کردند باب جدیدی در خصوص علم در خدمت خردورزی را در انجمن بگشاییم. زیرا بزرگترین مشکل بشریت جدال عقل و احساس است. میتوانیم این برنامه را به عنوان “جدال عقل و احساس یا علم در خدمت خردورزی” اعلام کنیم.
جناب آقای مهندس کریمی (همکار توانمند شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران) ، مدیریت برنامه افتتاحیه را به عهده داشتند.
یکشنبه ۲۱ آبان، “روز تاریخ علم”
در دومین روز از هفته ترویج علم، دو برنامه برگزار شد.
صبح یکشنبه، با نشست تخصصی “دیپلماسی علم در خدمت صلح و توسعه” در دانشکده فنّی و مهندسی دانشگاه تربیت مدرّس آغاز شد. جناب آقای دکتر بهرام مستقیمی و جناب آقای امین قنبری سخنرانان علمی این نشست بودند. همچنین، در این نشست، دو نمایش تئاتری با موضوع صلح و دوستی توسط گروه پسران دیرآموز انجمن خیریه خورشید برگزار شد.
برنامه بعدازظهر روز یکشنبه، در محل موزه ملک که بهترین نماد تاریخ علم کشور است برگزار شد. نشست تخصصی تاریخ علم در موزه ملک با حضور سخنرانان برجسته تاریخ علم کشور آغاز شد.
اولین سخنران این برنامه، جناب آقای دکتر حسین معصومی همدانی عضو پیوسته انجمن و هیات علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه بودند که پیرامون” تاریخ علم و ترویج علم” سخن گفتند.
اگر این قضیه را بپذیریم که علم بخشی از فرهنگ است، ضرورت فرهنگ علمی معلوم میشود و اگر علم و فرهنگ در جایگاه مناسب خود قرار گیرند نیاز به شناخت تاریخ علم داریم. یکی از نقشهای فرهنگ این است که انسان جایگاه خود را در جامعه، تاریخ و فرهنگ خود بشناسد. در واقع شناخت تاریخ فرهنگ علمی، جزء شناخت عمومی بشر محسوب میشود. مهمترین دستاورد شناخت تاریخ علم، ایجاد احساس پیوستگی در انسانها، در عرصه آموزش علوم میباشد. از فواید ورود عنصر تاریخ علم در ترویج علم، جلوگیری از خرافات و شبه علم است.
سخنران بعدی این نشست سرکار خانم دکتر زهرا گویا استاد دانشگاه شهید بهشتی بودند که درباره ” تاریخ علم و آموزش ریاضیات” بحث کردند.
ترویج علم به نظر اینجانب این است که انسان واقعاً بدون شناخت ریشههای فرهنگی خودش کامل نیست. وجه عمومی و مردمی ریاضیات در تاریخ ایران موجب شکوفایی ریاضی در قرون وسطی اروپا شده است. در حقیقت شناخت فضای فرهنگی- اجتماعی و بسترهایی که زمینهساز شکوفایی ریاضیات در آن دوران در ایران شده لازم است. در عصر حاضر با هدف آموزش شهروندی و ارتقای سواد عمومی آموزش ریاضیات ضروری است. گزنفون معتقد است دارالعلمهایی که در بغداد تاسیس شد از دانشگاه جندیشاپور الگو گرفته بودند. در حوزه ریاضیات دو موضوع مطرح است، از یکسو برخی ریاضی را مستقل از فرهنگ و از سوی دیگر برخی ریاضی را نتیجه فرهنگ میدانند.
فرهنگ یا سنت ریاضی دوران طلایی ایرانی- اسلامی که به علم از منظر کاربردی و تجربی می نگریست با سنت یونانی که کاربردی بودن علم را کم اهمیت میدانست در تقابل جدی بود. این دید کاربردی موجب توسعه علوم بویژه ریاضیات در ایران آن دوره و جهان به طور کلی شد و فضای شاداب علمی و خلاقی را در ایران آن زمان ایجاد کرد. ریاضیات در دوران ایرانی- اسلامی نسبی، کاربردی، نقدپذیر و مشارکتی بود و فرهنگ آموزشی با ایجاد بسترهای مناسب برای تبادل علمی- فرهنگی، فرصتهای جدیدی برای جهانی شدن و بومی ماندن آفرید که در عین حفظ فرهنگ خودمان میتوانستیم آن را با دیگران نیز به اشتراک بگذاریم. باید از دوران شکوفایی علم ریاضیات در ایران بیاموزیم که آموزش ریاضی، در عین احترام به آموزش علم به شکل بومی بر جهانی شدن نیز تاکید داشت.
جناب آقای دکتر سید جمال موسوی استاد دانشگاه تهران- پژوهشکده تاریخ علم، در این نشست “گزارشی از ادبیات طب اسلامی تا قرن چهارم با تکیه بر الفهرست ابن ندیم” ارائه فرمودند: ایشان در سخنان خود نگاهی کلی به فعالیتهای علمی در تمدن اسلامی بویژه در قرون سوم و چهارم با توجه به کتاب الفهرست ابن الندیم داشتند. فعالیتهای علمی آن دوران بر محور صلح و دوستی میان ملل آن زمان استوار بود. ایشان بر ذات جهان وطنی علم تاکید کرده و حیطه علم را ورای مرزهای قومی ، قبیله ای و …دانستند . کتاب الفهرست شمای کلی از فضای علمی آن دوران را نشان میدهد.
در قرن سوم و قرن چهارم نهضت واقعی ترجمه در جهان اسلام با محوریت بغداد به شکل و آثار مختلفی تألیف یا نقد و بررسی شد و میراث عظیمی تحت عنوان علوم اسلامی شکل گرفت. ابن الندیم در فن سوم مقاله هفتم در مجموع ۳۱۵ کتاب و رساله را معرفی میکند که از این ۳۱۵ کتاب و رساله ۱۲۹ عدد ترجمه و ۱۸۶ کتاب و رساله تألیفی است.
جناب آقای دکتر حمید رضا گیاهی استاد دانشگاه تهران پژوهشکده تاریخ علم و بنیاد دایرﺓ المعارف اسلامی، در مورد “تأثیر تاریخ علم بر پیشرفت علوم جدید” سخنرانی کردند.
موضوع بحث من از موضوعات چالش برانگیز در حوزه تاریخ علم است و دو طیف به بررسی این مبحث پرداختهاند. از یک سو پژوهشگران تاریخ علم و از سوی دیگر دانشمندان سایر گروههای علمی به غیر از تاریخ علم قرار دارند. گروه اول معتقد بودند که تاریخ علم اهمیتی فراتر از اثرگذاری بر علوم جدید دارد و تاریخ علم هویت آفرین است و باید در آموزش علوم به تاریخ علم توجه کرد. گروه دوم بر این باورند که تاریخ علم بر پیشرفت علوم جدید اثری ندارد، بنابر این نیازی به صحبت از آن نیست.
این موضوع در کشور ما قدری متفاوت است، به دلیل اینکه هم تعداد متخصصان تاریخ علم و هم متخصصان علوم مدرن در کشور کم هستند، در نتیجه تقابل هم کمتر دیده میشود و از سوی دیگر با توجه به اینکه ابعاد فرهنگی- اجتماعی تاریخ علم برای کشور ما جنبه هویت ملی- اسلامی دارد و همیشه با افتخار از گذشتگان یاد میکنیم.
در پاسخ به این پرسش که تاریخ علم بر پیشرفت علوم جدید چه تأثیری داشته است؟ پاسخهای گوناگونی مطرح میشود.
مرز بین تاریخ علم و علوم جدید مرزی پیوسته و مبهم است. هر چه مرز بین دانش قدیم و جدید کمتر باشد، شبهه کمتری ایجاد میشود. ولی اگر این فاصله زیاد باشد زبان علمی تغییر میکند و منجر به گسست علمی و ایجاد شبهات میشود. علم مانند نردبان و زنجیرهای از حلقههاست که به ما رسیده است.
دوشنبه ۲۲ آبان، روز رسانهها و ترویج علم
سومین روز از هفته ترویج علم، یکی از پربرنامهترین روزها بود. اولین برنامه با عنوان” مراکز علمی و ترویج علم” از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۲:۰۰ در سالن کنفرانس طبقه دوم وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، با ارائه دو سخنرانی علمی و نمایش یک فیلم علمی- آموزشی ده دقیقهای برگزار شد.
اولین سخنران جناب آقای حازم فریپور(یکیاز بنیانگذاران پارک فنّآموز) بودند که پیرامون، “۲۶ سال تلاش در خدمت ترویج علم” صحبت کردند. سپس، ایشان مطالبی در خصوص معرّفی “ پارک فنّآموز” ارائه کردند.
پارک فنآموز
پارک فنآموز یک محیط علمی- تفریحی شاد و تعاملی با تأثیرگذاری عمیق و پایدار بر روی مخاطبان است. مخاطبان این پارک، عموم مردم با سطوح گوناگون دانش و ردههای مختلف سنی اعم از زن و مرد و پیر و جوان هستند. اولویت مسئولان پارک، آموزش جوانان و کودکان جامعه است.
– هدف اصلی این پارک، افزایش سطح آگاهی عمومی نسبت به علوم و فنّاوری است. تاکنون چند پارک علمی- تفریحی در ابعاد کوچکتر تحت عنوان “فنآموز” در کشور تأسیس و مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. فضای این پارکها، علمی- تفریحی و آموزشمحور هستند، آموزش از طریق برپایی نمایشگاههای تعاملی، با تشریح مبـانـی علـم و رونـد پدیدههای علمی انجام میشود.
– نکته اساسی در طراحی ایستگاههای پارکهای علمی ـ تفریحی، تشویق بازدیدکنندگان به تجربه مستقیم پدیدهها و لمس اشیاء نمایش داده شده است. از آنان خواسته میشود تا با فشردن دکمهای، چرخاندن دستهای یا کشیدن اهرمی و یا با دیدن و گوش دادن به پیامهای کیوسکهای اطلاع رسانی رایانهای، با وسایل و نمونههای به نمایش گذاشته شده ارتباط برقرار کنند و از این طریق نسبت به پدیدههای علمی آگاهی یابند.
در ادامه، فیلم علمی- آموزشی نمایش داده شد.
جناب آقای سید محمد خسرویان (مدیر ارتباطات و امور بین الملل موزه علوم و فنّاوری) سخنران دیگر این نشست بودند. ایشان در خصوص “نقش موزه علوم و فنّاوری در ترویج علم” اظهار داشتند: با توجه به نقش پر رنگ موزهها و پارکهای علم و فنّاوری در ترویج علم و توجه به این نکته که اساساً هدف موزهها، گردآوری و نگهداری، تحقیق، انتقال و نمایش شواهد بر جای مانده از انسان و محیط زیست او به منظور بررسی، آموزش و بهرهبرداری معنوی است. در ادامه تعاریف زیر را برای موزه بیان کردند:
– موزه به مجموعهای از آثار و اشیایی اطلاق میشود که در مکانی نگهداری و در معرض نمایش گذاشته شوند.
– موزه را نباید مکانی دانست که در آنجا صرفاً آثار تاریخی و باستانی به نمایش درمیآید، بلکه تمامی نمایشگاههای هنری، علمی، جانوری، پزشکی، نگارخانهها، کتابخانهها و آرشیوها و بیشتر بناهای تاریخی به نوعی موزه هستند.
نشست صبح روز دوشنبه با پرسش و پاسخ در ساعت ۱۲:۰۰ خاتمه یافت.
دومین برنامه از سومین روز هفته ترویج علم از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۷:۰۰ در محل کمیسیون ملی یونسکو در تهران برگزار شد.
این نشست با سخنان جناب آقای دکتر محمد رضا سعیدآبادی (دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو) آغاز شد. ایشان در صحبتهای خود با تأکید به اثر علم، به چرایی اهمیت علم و توسعه پایدار از منزل تا دانشگاه اشاره کرده و افزودند: قطعاً توسعه و رشد علمی برابر با زندگی بهتر مردم نیست و عوامل مهم دیگری نیز در این امور دخیل هستند. در حقیقت، آن علمی میتواند به برقراری صلح، توسعه پایدار و زندگی بهتر مردم بینجامد که سه عامل: اخلاق، حفظ محیط زیست و فرهنگ را در نظر داشته باشد و در اینجاست که نقش آموزش برجستهتر خواهد شد.
سپس، سرکار خانم نیلوفر صادقی (مسئول بخش علوم طبیعی دفتر منطقهای یونسکو در ایران) در سخنان خود بر اهمیت تعامل بین بخشی حوزههای مختلف علم تأکید داشتند. خانم صادقی با اشاره به شعار امسال یونسکو برای روز جهانی علم با عنوان: “علم در خدمت پایداری جهانی، ارتباط متقابل، همکاری و دگرگونی” افزودند: لازمه پایداری؛ ایجاد فصل مشترک میان علوم، سیاستهای وضعشده و جامعه است تا هر یک دیگری را غنی ساخته و تقویت کند و یونسکو در فعالیتهایش در حوزه آموزش برای توسعه پایدار و دربرنامههای بینالمللی خود، علوم بین بخشی و بین رشتهایبودن را سرلوحه و زیربنای کار خود قرار داده است.
در ادامه این نشست، جناب آقای دکتر جعفر توفیقی (رئیس جمعیت توسعه علمی کشور) با تأکید بر اینکه آموزش، مهمترین عامل ظرفیتسازی و توانمندسازی انسانهاست، گفت: مهمترین کار علمی هر دولتی باید فراهم کردن امکانات آموزشی برای همه افراد جامعه باشد که نخستین گام در تحقق عدالت اجتماعی است. وی با اشاره به اینکه صلح و توسعه پایدار یک فرهنگ زندگی و یک شیوه برای زیستن است، خاطرنشان کرد: وقتی صحبت از صلح و توسعه پایدار به میان میآید، علاوه بر علم؛ نظام سیاسی و اقتصادی نیز در برقراری آن مؤثر هستند. نظامهای سیاسی به جای آن که با انباشت تسلیحات به فکر حفظ امنیت و صلح باشند باید بر سرمایه مردم تاکید کنند. اگر علم یکی از ارکان صلح و توسعه پایدار است، یک رکن دیگر آن اقتصاد سبز و نظام سیاسی صلح محور است.
آقای دکتر توفیقی با اشاره به اینکه علم در صلح و توسعه پایدار نقش مؤثری دارد، گفتند یکی از معضلات زیست محیطی، فناوریهایی هستند که پسماند آنها صفر نیست. البته پیشرفتهای زیادی در این زمینه شده اما بسیاری از صنایع بزرگ کشور مانند پارس جنوبی همچنان آلاینده هستند. امروز با ناهنجاریهای زیادی در موضوع احساس تعهد و مسئولیت روبهرو هستیم که از آن به عنوان اخلاق یاد میکنیم. بخشی از مردم ما آگاهی و تعهد لازم را برای حفظ محیط زیست ندارند و یکی از کشورهایی هستیم که کمترین میزان تعهد را در این زمینه احساس میکنیم. به گفته وی فرهنگ تعهد و اخلاق باید از مدرسه که مهمترین کانون اخلاق و تربیت است، شکل بگیرد. ریشه بسیاری از نابسامانیها، نظام تعلیم و تربیت است. رییس جمعیت توسعه علمی ایران با بیان اینکه ریشه بسیاری از خشونتها ، فقدان عدالت اجتماعی است.لازم است شرایط برابری را برای علمآموزی فراهم سازیم تا امکان رقابت و کسب فرصت برای همگان ایجاد شود.
سخنران بعدی این نشست، جناب آقای دکتر علی رجالی (عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان) بودند. ایشان با توجه به فعالیتها و دستاوردهای خانه ریاضیات اصفهان، اهمیت آموزش علم ریاضی به عنوان علم مادر را توضیح داده و بر نقش کار گروهی و اهمیت آگاهیسازی و عمومیسازی ریاضیات تأکید داشتند.
سپس، جناب آقای دکتر احمد پاکتچی (عضو هیئت علمی دائرهالمعارف بزرگ اسلامی) در مورد جایگاه علم در دستیابی به صلح و توسعه پایدار سخنرانی کردند. ایشان علم را به مثابه ابزار ارتباط بین فرهنگی معرفی کرده و افزودند: علوم انسانی همان فضای ارتباطی است که حرکت به سوی انسانمحوری را توسعه میدهد.
در ادامه این نشست جناب آقای دکتر مهدی زارع (معاون پژوهشی و فنّاوری پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و عضو هیات مدیره انجمن ترویج علم ایران) با موضوع ارتباط علم در خدمت ایمنی انسان نکاتی “از زلزله هائیتی در سال ۲۰۱۰ تا طوفان سندی در سال ۲۰۱۲“ ارائه داشتند. آقای دکتر زارع در سخنان خود این واقعیّت مهّم را بیان نمودند که: امروز تفاوت بین کشورهای در حال توسعه و توسعهیافته به تفاوت ظرفیت آنها در استفاده از علم و فنّاوری مربوط میشود و پیشنیازهای توسعه علم و فنّاوری را در سه مورد زیر عنوان کردند: تأکید بر آموزش علم در مدارس، ایجاد موج علمی در جامعه و توسعه فرهنگ و تفکر علمی در جامعه. ایشان با اشاره به تعریف سانحه طبیعی و مقایسه موردی زلزله هائیتی۲۰۱۰ با طوفان سندی۲۰۱۲ بر اهمیت پیشرفت علم و ترویج آن برای مقابله و رویارویی با سوانح طبیعی تأکید و پیشنهاد کردند برای مقابله با این اثرات نگاه خود را از پدافند غیرعامل به مدیریت جامع ریسک معطوف سازیم.
سپس، جناب آقای دکتر هومن نجفی (عضو پروژه بینالمللی صلح ستارگان) در مورد پروژه صلح ستارگان سخنرانی کردند. ایشان گفتند قدمت جنگ و صلح به هزاران سال پیش بازمیگردد، زمانی که بدنبال جنگها، اندیشه صلح و الهههای ایزد بانو و خدایگان صلح بوجود آمد و پس از آن به مرور، بشر به علم و دانش توجه نشان داد و در پی آن دانش خوب، دانش بد و وجود اخلاقیات اهمیت پیدا کرد.
در ادامه آقای سیاوش صفّاریانپور در مورد ” پنجرهای رو به زمین” صحبت کردند و سپس جلسه با پرسش و پاسخ و ارائه نظرات در مورد موضوعات مطرح شده ادامه یافت.
در پایان جلسه خانم دکتر شیدا مهنام (سرپرست اداره علوم اجتماعی کمیسیون) گزارشی در مورد مسابقه نقاشی برگزارشده توسط کمیسیون در رده سنی ۱۲ تا ۱۶ سال با موضوع علم در خدمت صلح و توسعه پایدار ارائه کردند. این مسابقه در سطح کشور برگزار و حدود ۲۷۰ اثر از سراسر کشور دریافت شد. با رأی کمیته داوران، به ۱۲ نقاشی برگزیده جوایزی اهدا گردید. سپس، شرکت کنندگان در نشست از نقاشیهای برتر دیدن کردند.
در سومین برنامه این روز، “روز رسانهها و ترویج علم” جمعی از روزنامهنگاران علمی در روزنامه جامجم گردآمدند و “کمیته رسانه و ترویج علم” در انجمن ترویج علم را تشکیل دادند. در این جلسه که با حضور خانم دکتر اکرم قدیمی، دکتر حسن نمکدوست و دکتر مهدی زارع (اعضای هیئت مدیره انجمن) و جمعی از روزنامهنگاران و ژورنالیستهای فعال در حوزه علم برگزار شد، آقای مهندس شهرام یزدانپناه به عنوان دبیر کمیته “رسانه و ترویج علم” انتخاب شد. یکی از اهداف اصلی این کمیته، ساماندهی وضعیت روزنامهنگاری علمی در ایران عنوان شده است.
سهشنبه ۲۳ آبان “روز درهای باز دانشگاهها و مراکز پژوهشی
چهارمین روز هفته به نام “روز درهای باز” نامیده شد. با توجه به اینکه دانشگاهها و مراکز پژوهشی در توسعه علمی کشور نقش مؤثری دارند؛ یکی از برنامههای این هفته بازدید عموم مردم بویژه دانشآموزان، از دانشگاهها و مراکز پژوهشی کشور تحت عنوان“روز درهای باز “ بود. با این هدف که این اقدام سبب کسب تجربه برای دانشآموزان شده و آنان را در انتخاب رشته تحصیلی و آیندۀ شغلیشان یاری دهد. بر این اساس از شهریور ماه با همه دانشگاهها و مراکز پژوهشی مکاتبه شد.
متأسفانه علیرغم اینکه تعدادی از دانشگاهها و مراکز پژوهشی برای این برنامه اعلام آمادگی کرده بودند اما دانشآموزان پشت در برخی از این دانشگاهها و مراکز ماندند. امیدواریم این ناهماهنگیها در سالهای آتی مرتفع شود. با این حال رویان از مراکز پذیرای دانشآموزان طی این هفته بود.
گشتی در آزمایشگاه سلولهای بنیادی “رویان ” در هفته جهانی علم
یکی از راههای ترویج علم برای اندیشمندانی که نگران آینده رشته تخصصیشان هستند و نیاز کشور به ایجاد شناخت و آگاهی درباره علوم مختلف را میشناسند، این است که خود وارد گود ترویج علم شوند و برای آشنایی مردم با دانش مورد نظرشان به میان مردم بروند یا پذیرای آنان در مراکز پژوهشی و علمی خود باشند.
این همان راهی است که پژوهشگران پژوهشگاه رویان با راهاندازی آزمایشگاه آموزشی «علم برای همه» آن را انتخاب کردهاند. این آزمایشگاه که آبان ماه سال گذشته فعالیت رسمی خود را آغاز کرده است، تلاش میکند تا بحث سلولهای بنیادی را به میان دانشآموزان، دانشجویان و حتی خانوادهها ببرد. این پژوهشگاه در هفته ترویج علم پذیرای دانشآموزان دبیرستانی بود که به شرح ذیل اعلام میگردد.
بازدید دانشآموزان در روز درهای باز ۲۲ و ۲۳ آبان ۹۱ از پژوهشگاه رویان
شهر |
تعداد نفرات بازدید کننده |
تاریخ بازدید |
نام مرکز |
ردیف |
قم |
۳۶ نفر |
۲۲/۸/۹۱ |
دبیرستان امامی ۲ |
۱ |
تهران |
۳۶ نفر |
۲۲/۸/۹۱ |
دبیرستان آیین روشن نور |
۲ |
تهران |
۳۴ نفر |
۲۳/۸/۹۱ |
دبیرستان تربیت |
۳ |
تهران |
۳۵ نفر |
۲۳/۸/۹۱ |
دبیرستان آلاء |
۴ |
تهران |
۶۰ نفر |
۲۳/۸/۹۱ |
دبیرستان شهید باکری |
۵ |
ورامین |
۷۰ نفر |
۲۳/۸/۹۱ |
دبیرستاد ارشاد ورامین |
۶ |
تهران |
۴۰ نفر |
۲۳/۸/۹۱ |
دبیرستان فرهیختگان |
۷ |
انجمن ابرانی مطالعات زنان با همکاری انجمن ترویج علم ایران و خانه اندیشمندان علوم انسانی در روز سه شنبه ۲۳ آبان ماه نشست علمی زن و علم را برگزار کردند. سخنران اصلی این نشست سرکار خانم دکتر اعظم ایرجی زاد بود که از موقعیت زنان در فیزیک ایران سخن گفتند.
چهارشنبه ۲۴ آبان “روز اهدای کتاب”
۲۴آبان “روز اهدای کتاب” نامگذاری شد. به همین مناسبت انجمن ترویج علم ایران با همکاری کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد و انجمن کتابداری و اطلاع رسانی برای بزرگداشت این روز برنامههایی را ترتیب دادند.
صبح روز چهارشنبه از ساعت “۹-۱۲” کارگاه آموزشی بازیابی اطلاعات و اسناد ملل متحد توسط سرکار خانم نازنین قائممقامی از مرکز اطلاعات و مدارک سازمان ملل متحد برگزار شد. همه شرکتکنندگان به اتفاق از این کارگاه رضایت کامل داشتند.
همچنین انجمن ترویج علم و کتابخانه حسینیه ارشاد از اعضای کتابخانه فاطمهها در روستای کهنوج برای حضور در برنامههای این روزدعوت کردند تا این امر حرکت نمادینی به منظور تشویق مردم به اهدای کتاب باشد.
در ادامه برنامههای این روز، جناب آقای سید کاظم حافظیان رضوی سخنرانی با عنوان “در عصر کتابخانههای مجازی چرا باید کتاب به کتابخانهها اهدا کرد؟” ارائه کردند. ایشان اذعان داشتند ما چگونه به مردم بگوییم که خواندن یک کتاب خوب چه لذتی دارد؟ این موضوعی نیست که با یک سخنرانی و یا برنامههایی از این نوع محقق شود. باید تلاش کنیم تا کتاب در زندگی مردم نهادینه شود. پیر باتلر در ۱۹۳۳، میگوید کتاب ابزاروارهای است اجتماعی برای حفظ حافظه قوی و کتابخانه دستگاهی اجتماعی برای انتقال این حافظه به شعور افراد در قید حیات است.
یک کتابخانه خوب باید شرایطی داشته باشد از جمله: مجموعه کتب خوب، کتابدار با اخلاق، فضا و نور کافی، زیباسازی فضا و…، متاسفانه، ما در اینگونه موارد کمتر سرمایهگذاری کردیم.
سنت اهدای کتاب در کشور ما از سابقه طولانی برخوردار است. برای نمونه میتوان به کتابخانه آستان قدس رضوی، کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران اشاره کرد. معتقدم در این شرایط و عصر مجازی میتوان به کتابخانهها کتاب هدیه کرد. باید برای اهدای کتاب تبلیغ کنیم.
یکی دیگر از برنامههای این هفته، “برگزاری نمایشگاه نقاشی با موضوع صلح ودوستی” بود، ۳۰۰ اثر به کتابخانه حسینیه ارشاد ارسال شد. از این تعداد، ۶۰ اثر مربوط به کودکان ناشنوا بود. این نمایشگاه طی هفته علم در کتابخانه حسینیه ارشاد دائر بود. همچنین در این روز، تعدادی کتاب به منظور توزیع به مناطق محروم کشور توسط مردم اهدا شد.
سرکار خانم منیره همایونی بازرس انجمن ترویج علم ایران، در روز چهارشنبه به نمایندگی از انجمن ترویج علم در حسینیه ارشاد حضور فعالی داشته و دربرنامه عصر نیز سخنانی ایراد کردند.
پنجشنبه ۲۵ آبان “روز ترویج علم”
روز بیست و پنجم آبان ماه با “نمایشگاه علم برای مردم” آغاز شد. این نمایشگاه با حضور جناب آقای دکتر سیدی معاونت محترم علمی و پژوهشی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تعدادی از اساتید برجسته کشور در طبقه مثبت یک برج میلاد افتتاح شد.
برای اولین بار در کشور مراکز گوناگون علمی، پژوهشی، فرهنگی، تجاری و هنری اعم از دولتی و غیردولتی در این نمایشگاه گرد هم آمدند. این نمایشگاه به دلیل ارتباط بین موضوع و مخاطب فضای جالبی ایجاد کرده بود. استقبال گسترده مردم از این نمایشگاه حاکی از نیاز جامعه به چنین نمایشگاههایی است. لازم به ذکر است که در کنار نمایشگاه چادر صلح نیز برپا شده بود. فهرست شرکتکنندگان در نمایشگاه به شرح زیر است:
انجمن ترویج علم ایران، برج میلاد تهران، اتحادیۀ معلمان فیزیک، نشریه لذت فیزیک، سازمان فضایی ایران، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی، پارک علمی و تفریحی فنآموز، شورای خانههای ریاضیات، بانک صادرات ایران، انجمن علمی دانشجویی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، ماهنامه آسمان شب، مجله دانستنیها، معاونت فرهنگی، اجتماعی شهرداری تهران، خانه ریاضیات تهران، موزه علوم و فناوری تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، آقای سیروس برزو (روزنامه نگار علمی) ، انجمن دانشجویی فیزیک دانشگاه شهید رجایی، کمیسیون ملی یونسکو ، انتشارات دیبایه، معاونت فرهنگی، هنری شهرداری تهران، شرکت ملی صنایع پتروشیمی،ماهنامه نجوم، خانه کتابدار کودک و نوجوان، کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، انجمن نجوم ایران، انجمن حمل و نقل ریلی ایران و دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.
انجمن ترویج علم ایران هماهنگ کننده نمایشگاه و غرفهها بود. در عصر روز جمعه سرکار خانم دکتر ترانه اقلیدس با حضور در غرفه انجمن با استفاده از ابزارهای علمی سرگرم کننده، برخی از مفاهیم ریاضیات را به زبان ساده برای بازدیدکنندگان توضیح دادند که مورد استقبال زیادی قرار گرفت، به طوری که برخی از بازدیدکنندگان درخواست برگزاری دورهای و تداوم چنین برنامهای را در سالهای آینده میکردند.
کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد در ادامه برنامههای هفته علم در خدمت صلح و توسعه در روزهای پنجشنبه و جمعه در نمایشگاه علم، برج میلاد حضور داشت. در غرفه کتابخانه علاوه بر ارائه منابع مرتبط، کتابشناسیهای موجود، پذیرش عضویت با تخفیف ویژه (سی درصدی) انجام شد و برای غرفه داران نیز عضویت یک ماهه افتخاری ایجاد شد. سایر غرفهها هم فعالیتهای خاصی انجام دادند که میتوان به غرفه پتروشیمی اشاره کرد که تعداد زیادی کتاب و سیدی آموزشی که برای کودکان مناسب بود توزیع نمود. غرفههای معاونت امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل آموزشهای شهروندی، خانه ریاضیات تهران، اتحادیه علمی – آموزشی معلمان فیزیک ایران، پارک فنآموز، موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، دانشجویان شهید رجایی و سایر غرفهها نیز مورد استقبال عموم قرار گرفتند. در این ۲ روز استقبال بازدیدکنندگان از غرفهها بسیار قابل توجه بود. سرکار خانم ندا مبرا و سرکار خانم فاطمه هاشمی نیز در هماهنگی بخش اجرایی نمایشگاه با انجمن ترویج علم ایران همکاری داشتند. همچنین جناب آقای حافظ آهی در روز جمعه در نمایشگاه مدیریت رادیو دانش را برعهده داشتند.
برگزاری سیزدهمین دوره جایزه انجمن ترویج علم، دومین برنامه روز پنجشنبه ۲۵ آبان ماه بود. جناب آقای دکتر شیخ رضایی دبیر انجمن مدیریت برنامه را به عهده داشتند. این مراسم با سخنرانی جناب آقای فرزاد هوشیار مدیر عامل محترم برج میلاد آغاز شد. ایشان ضمن خیرمقدم به حضار، از تعامل و همکاری با انجمنهای علمی استقبال کردند. سپس جناب آقای دکتر مهدی زارع، گزارشی از روند جایزه ارائه و گفتند انجمن ترویج علم ایران از همین جایزه ترویج علم شکل گرفته و نماد بیرونی انجمن در طول سالهای فعالیت آن نیز جایزه ترویج علم بوده است.
سپس جناب آقای دکتر داریوش فرهود– از پیش کسوتان علم ژنتیک ایران- نیز درباره اخلاق در علم سخن گفتند: آنچه که ما از اخلاق میشناسیم ادب مضاعف است، اما اخلاق پیشینه طولانی دارد. طبق مطالعات ما از زمان اسلام تا مشروطه نزدیک به چهار هزار ادیب، شاعر و اندیشمند در ایران زندگی میکردهاند اما تنها آنانی ماندگار شدهاند که از اخلاق صحبت کردهاند. وی ادامه داد: اخلاق در میان جامعه ایرانی سالهاست که شناخته شده است و از این نظر ایران تنها متعلق به خودش نیست و بخشی از یک فرهنگ جهانی شده است. بسیاری ایران را در دنیا به نام مفاخر آن می شناسند و ادبیات و اخلاق ایرانی را جزو مفاخر جهان میدانند. به گفته وی اهمیت اخلاق در علم هم اکنون تا اندازهای است که بسیاری از رشتههای علمی خود را متولی اخلاق در علم میدانند. اخلاق در علم شاخههای بسیار زیادی دارد و طبق دسته بندی انجام شده به بیش از ۸۰ زمینه مانند اخلاق در سیاست، اخلاق در کشورداری، اخلاق در جنگ، اخلاق در محیط زیست و اخلاق در پرستاری و حتی اخلاق در مذهب تقسیم میشود.
در ادامه، سرکار خانم دکتر ترانه اقلیدس، عضو هیئت مدیره انجمن ترویج علم ایران، بیانیه سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم ایران را قرائت کردند. لازم به ذکر است که ایشان این بیانیه را نیز تدوین نموده بودند. پس ار قرائت بیانیه، برندگان سیزدهمین دوره جایزه انجمن ترویج علم ایران به شرح زیر معرفی شدند.
اسامی برندگان سیزدهمین دوره جایزه انجمن ترویج علم ایران
گروه داوران از میان درخواستهای رسیده ۹ مورد را منطبق با موضوع فعالیتهای ترویج علم تشخیص داد که به عنوان برندگان جایزهی ترویج علم و یک مورد را به دلیل ارزش ذاتی کار در زندگی اجتماعی شایستهی تقدیر میداند و به شرح زیر اعلان میکند:
۱- گروه داوران «جایزهی پژوهش با موضوع ترویج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل کوشش پیگیر در راه پژوهش و تحقیق در باب جنبههای نظری و اجتماعی ترویج علم طی نوشتههای گوناگون، از جمله کتاب «علم-در-جامعه»، که همواره توأم با عشق به دانایی و در مسیر ترویج علم در این سرزمین بوده است، به آقای محمد وحیدی اهداء میکند.
۲- گروه داوران «جایزهی ویژهی رسانهها و ترویج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل ایجاد فضایی جذاب برای یادگیری همراه با اندیشه علمی، رعایت معیارهای علمی و ترویجی در تولید محتوای رسانهای، تعهد و پایبندی به ملاکهای ژورنالیسم علمی، پایبندی به اخلاق حرفهای و قدمت و گستردگی فعالیت برای تمامی گروه های سنی به آقایان دکتر اسماعیل میرفخرایی و فرجالله صبا اهداء میکند.
۳- گروه داوران «جایزهی بهمن بیگی برای معلمان مروج علم در مناطق محروم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل کوشش پیگیر در راه آموزش در مناطق محروم کشور و نیز شوقانگیز کردن امر آموزش، سابقهی فعالیت داوطلبانه، مؤثر و مستمر جهت دسترسپذیر کردن آموزش برای دانشآموزان محروم در مناطق عشایری کشور، تداوم وگستردگی حوزهی فعالیت به هر یک از چهار معلم ایثارگر مناطق عشایری ایران، آقایان: حمزه رزم جو، نوذر فریدونی، رضا مال احمدی و کریم کاظمی، که از شاگردان شادروان محمد بهمن بیگی، بنیانگذار آموزش عشایر ایران بودهاند، اهداء میکند.
۴- گروه داوران «جایزهی نهاد مروج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل تنوع و گستردگی فعالیت برای
گروههای سنی کودک، نوجوان و خانواده، تداوم فعالیت، ایجاد انگیزه و علاقه در میان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان از طریق آموزشهای غیرمستقیم ترویجی متنوع، گسترش فرهنگ کتابخوانی، ایجاد کتابخانه در مناطق محروم و طرحهای مشخص برای آشناسازی همهی گروههای سنی با فرهنگ غنی ایران، به خانهی کتابدار کودک و نوجوان اهداء می کند.
۵- همچنین، گروه داوران مؤسسهی آموزشی رنگین کمان سپید را به عنوان نهادی مستقل که سهم قابل توجهی در ایجاد فضای اجتماعی شاد، خلاق و پویا برای سالمندان و میانهسالان داراست به دلیل ابتکار عمل در سوادآموزی و ایجاد مهارتهای لازم ادبی، علمی و اجتماعی در میان علاقهمندان شهر اصفهان شایسته تقدیر میداند و بدین مناسبت لوح تقدیر سیزدهمین دورهی جایزهی ترویج علم ایران را به این مؤسسه اهداء میکند.
۶- گروه داوران «جایزهی ترویج علم ایران» سال ۱۳۹۱ را به دلیل انگیزهی قوی، ایجاد بستری مناسب برای ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه، فعالیت داوطلبانه و خلاقانه جهت علاقهمند کردن تمامی گروههای سنی به تفکر علمی و زمینهسازی برای فعالیتهای علمی آنان از جمله تألیف کتاب علمی-ادبی با عنوان «افسانهی پادشاه و ریاضیدان»، به آقای دکتر مهدی بهزاد اهداء میکند.
در ادامه برنامه، هریک از برندگان سخن گفتند. گفتنی است این مراسم با استقبال پرشوری مواجه بود.
بعد از مراسم سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم، برنامه “شب علم” با مشارکت شورای خانه های ریاضیات (با حضور جناب آقای دکتر مهدی بهزاد، جناب آقای دکتر یحیی تابش،جناب آقای شریفی وجناب آقای بهرامی) و پارک فنآموز (با عنوان شب فیزیک توسط آقای حازم فریپور و همکارانشان) در گالری برج میلاد برگزار شد.
آقای دکتر مهدی بهزاد با موضوع “چگونه ریاضی بیافرینیم”، آقای دکتر یحیی تابش با موضوع “یادگیری ریاضیات و خلاقیت” و آقای سیدمحمد شریفی و آقای غلامرضا بهرامیزاده با عنوان” معرفی شورای خانه های ریاضیات” برای حاضران سخن گفتند. سرکار خانم دکتر ترانه اقلیدس مدیریت این برنامه را به عهده داشتند و بخش ریاضی شب علم را نیز هماهنگ نموده بودند.
آقای حازم فریپور، ضمن بیان تاریخچه کوتاهی از ارتباطات تلویزیونی، با انجام آزمایشهایی که به این منظور طراحی شده بود، نمونههایی از نحوه انتقال تصویر تلویزیونی از فرستنده به گیرنده و سیرتکاملی آن نمایش دادند.
جمعه ۲۶ آبان “اختتامیه”
مراسم اختتامیه در روز جمعه ۲۶ آبان ماه در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد. ابتدا خانم دکتر قدیمی رئیس انجمن، ضمن تشکر از کلیه کسانی که در این هفته با انجمن همراهی کردند تشکر و قدردانی کرده و پیشنهاداتی برای ادامه برنامه در سالهای آتی ارائه کردند.
سپس جناب آقای دکتر علی اکبر موسوی موحدی استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس شبکه دانشمندان جهان اسلام سخنان مبسوطی ارائه کردند که به نکاتی از آن اشاره میشود.
ایشان اظهار داشتند که علم خودش جهانی است ما علم محلی نداریم. ممکن است فناوری و نوآوری بومی باشند اما علم بومی نیست. جایگاه علم لایتناهی است و علم جهانی است و هر حرکت علمی جهانی است. کلمه دانشگاه یا یونیورسیتی حاکی از جایگاه جهانی علم است. مساله دیگر که خیلی مهم است سهم کشورما در جهانی نمودن علم است. ایرانیان چه قبل از اسلام و چه بعد از اسلام و حتی در حال حاضر با وجود تمام مشکلات در تولید علم جهانی نقش دارند. هزار سال بعد از اسلام، هشتاد درصد دانشمندان مسلمان ایرانی بودند. در تاریخ جهان نوشته شده که رنسانس اروپا، انتقال علم از مسلمانان به اروپا بوده است. اگر ما به ادبایی مانند حافظ، سعدی و… نگاه کنیم درمییابیم این افراد آنقدر فهیم بودهاند که می دانستند روزگار پستی و بلندی بسیار دارد و براین اساس نوع نگارش آنها به زبان شعر است. شعر جایگاهش در قلب است و نثر جایگاهش در مغز. قلب فرمانده مغز است. گر چه شعر این بزرگان به فارسی است اما نوع زبان مهم نیست، نوع فکر است که مهم است. فکر این ادبا جهانی بود.
سپس سرکار خانم فاطمه پورفرد رئوس کلی بیانیه هفته علم را قرائت کردند.
درادامه این مراسم از افراد و نهادهایی که در برگزاری این هفته انجمن را یاری کرده بودند تقدیر شد و لوحهایی که بدین منظور تهیه شده بود، توسط چند تن از اعضای هیئت مدیره سابق و کنونی انجمن ترویج علم ایران به این افراد یا نمایندگان آنها اعطاء شد.
مدیریت برنامه اختتامیه را آقای سیاوش صفاریان پور بهعهده داشتند.
بخش دوم
حامیان مادی و معنوی هفته ترویج علم درایران
در برنامه هفته ترویج علم، سازمانها و نهادهای گوناگونی مشارکت داشتند. نحوه مشارکت این نهادها متنوع بود. برخی با حمایت معنوی(در اختیار قراردادن فضا و سایر امکانات جانبی ) و برخی با حمایت مالی انجمن را در برپایی برنامه های این مناسبت یاری دادند. فهرست حامیان مادی و معنوی به شرح زیر است:
الف : حامیان مالی
v معاونت علمی– فناوری ریاست جمهوری
v کمیسیون انجمنهای علمی ایران
v مرکز منطقهای اطلاعرسانی علوم و فناوری
v معاونت امور اجتماعی و فرهنگی –اداره کل آموزشهای شهروندی
v بانک صادرات ایران
v نشردیبایه
ب: حامیان معنوی
v باشگاه فنآموز– شرکت سراج
v اتحادیۀ انجمنهای علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران
v برج میلاد
v شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران
v کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد
v شورای خانه های ریاضیات
v خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)
۱- باشگاه فنآموز – شرکت سراج
یکی از سازمانهای بسیار فعال در بزرگداشت این هفته باشگاه فن آموز شرکت سراج بود که برای آموزش ۲۰۰دبیر فیزیک چهار کارگاه در صبح و عصر روزهای جمعه ۱۹ و ۲۶ آبان با عنوان”کارگاه آزمایشهای لیزری” برگزار کرد. اتحادیه معلمان فیزیک نیز در هماهنگی این کارگاه فعالیت داشت. شرکت سراج ” بسته آزمایشهای صوت لیزری” از تولیدات خود را به صورت امانی در اختیار شرکت کنندگان در کارگاه قرارداد تا از آن در مدارس استفاده کنند.
۲- اتحادیۀ انجمنهای علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران
– ارسال پوستر و پیام انجمن ترویج علم به مناطق ۲۰ گانه شهر تهران و ۳۰ انجمن در مراکز استانها
– ارسال ۱۳۰۰پیامک به منظور دعوت برای مراسم هفته
– هماهنگی با سرگروههای آموزشی در شهر تهران
– همکاری با پارک فنآموز
– هماهنگی با تعدادی از دبیرستانهای شهر تهران به منظور تهیه روزنامه دیواری و …
۳-برج میلاد
– مجموعه برج میلاد در برگزاری برنامه هفته ترویج علم هماهنگی های ارزنده داشت. اختصاص یک طبقه از برج برای برپایی نمایشگاه علم برای مردم
– در اختیار قراردادن سالن سعدی برای مراسم سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم ایران و مراسم اختتامیه
– در اختیار قراردادن گالری برج میلاد به منظور برنامه شب علم
۴– شبکه چهار سیما
اختصاص بیش از ۱۵ ساعت یا ۹۰۰ دقیقه برنامه تلویزیونی در شبکه چهار سیما به مناسبت هفته جهانی علم است که می توان به برنامههای طلوع، پنگان و کندو اشاره کرد.
۵- کتابخانه حسینیه ارشاد
– کارگاه آموزشی بازیابی اطلاعات و اسناد ملل متحد
– میزبان اعضای کتابخانه فاطمه ها
– سخنرانی جناب آقای حافظیان رضوی با عنوان “در عصر کتابخانههای مجازی چرا باید کتاب به کتابخانهها اهدا کرد؟”
– برگزاری نمایشگاه نقاشی با موضوع صلح ودوستی
– جمعآوری کتابهای اهدایی به مناسبت روز اهدای کتاب
۶- شورای خانه های ریاضیات
– شوراهای خانه های ریاضیات در ۲۹ شهر کشور پذیرای دانش آموزان بود و برنامه های متنوعی در این خصوص اجرا نمود.
۷- خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)
– هماهنگی در برگزاری نشست خبری به مناسبت هفته ترویج علم
– تهیه گزارش از برنامه های هفته
– مشارکت در کمیته ارتباطات و روابط عمومی هفته علم
برنامههای سایر سازمانها در بزرگداشت هفته ترویج علم
علاوه بر انجمن ترویج علم ایران و سازمانها و نهادهایی که در برپایی این هفته با انجمن همکاری کردند ، نهادها و سازمانهای دیگری نیز برای این هفته برنامه هایی تدارک دیده بودند، براساس گزارشهای رسیده به انجمن اهم این فعالیتها به شرح زیر است:
v دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی
v انجمن علمی دانشجویی دانشکده فیزیک دانشگاه تهران
v پژوهشکده نجوم
v ماهنامه نجوم( انتشار ویژه نامه صبح زاهدان، و برگزاری نشست علمی در شهرهای تبریز، کاشان )
v دبیرستان فرهیختگان
v مؤسسه توسعه پایدار هرمد و کتابخانه عمومی پیامبر اعظم
دانشگاه شهید رجایی ۲۴-۱۸ آبان ماه ۱۳۹۱
سمینار یک روزه ملی با موضوع “علم برای صلح و توسعه” ۱۸ آبان ماه
۲۰ الی ۲۳ آبان ۱۳۹۱، برگزاری نمایشگاهی با عنوان آزمایش های ساده و جذاب علمی
۲۰ الی ۲۳ آبان ۱۳۹۱ ، برگزاری کارگاه های علمی – آموزشی (۸کارگاه)
۲۴ آبان ۱۳۹۱ ، مراسم اختتامیه در دانشگاه تهران
دانشگاه تهران
گزارش مختصری از فعالیتهای انجام شده در در دانشکده فیزیک دانشگاه تهران در زیر آمده است:
در روزهای دوشنبه، سهشنبه و چهارشنبه ۲۲، ۲۳ و ۲۴ آبان ماه از ساعت ۹ تا ۱۴ نمایشگاهی با عنوان “علم و همیاری” در لابی دانشکده فیزیک دانشگاه تهران برگزار شد.
هر روز از ساعت ۱۲:۳۰ تا ۱۳ سمیناری توسط یکی از دانشجویان برگزار شد.
تعدادی از کارگاههای علمی– آموزشی به مناسبت پاسداشت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه تحت عناوین زیر برای دانشجویان برگزار شد.
غرفهای شامل آزمایشهای ساده و جذاب در زمینه برق و عکاسی نجومی برای مردم، در روزهای پنجشنبه و جمعه ۲۵ و ۲۶ آبان ماه
تعدادی از آزمایشها و یک برنامه شب رصدی در نمایشگاه دانشگاه شهید رجایی در تاریخ شنبه و یکشنبه ۲۰ و ۲۱ آبان ماه انجام شد.
پژوهشکده نجوم
برنامههای هفته جهانی علم در ایران در روزهای ۲۱ الی ۲۸ آبان با همکاری نهادها و موسسات مختلف برگزار شد پژوهشکده نجوم در راستای رسیدن به هدف عمومی سازی علم نجوم و مشارکت در برنامه های هفته علم در ایران برنامه ی نیم روزه ای را با عنوان ” یک روز با کیهان شناسان” با همکاری انجمن ترویج علم ایران و انجمن نجوم ایران در باغ لارک برگزار کرد در این برنامه که از ساعت ۱۳ الی ۱۷ روز ۲۶ آبان برگزار شد حدود ۳۰ نفر از علاقه مندان شرکت کردند. بخشهای مختلف این برنامه سمینارهایی با موضوعات کیهان شناسی و بازدیدهای نجومی بود . این سخنرانی ها شامل گمشده کهکشان – دکتر فرهنگ حبیبی، اطلس کیهانی – سعید توسلی و کیهان تاریک شانت باغرام بود. بخش دیگر این برنامه که بازدید از فن آوری ها و تجهیزات ساخته شده در بخش توسعه فناوری پژوهشکده نجوم بود با توضیحات کارشناسی آقای علیرضا مولایی نژاد و آرش دانش از سامانه رصد از راه دور و سایر دستاوردهای این بخش انجام شدبخش آخر برنامه نیز بازدید جمعی از ماکت تلسکوپ ملی ایران بود.
– ماهنامه نجوم
انتشار ویژه نامه صبح زاهدان (پیوست گزارش حاضر)
برنامه در شهرهای تبریز و کاشان
ماهنامهی نجوم در هفتهی علم ضمن همکاری با انجمن ترویج علم ایران برای برپایی نمایشگاه هفتهی علم در تهران با همکاری گروههای نجوم شهرهای تبریز و کاشان سمینارهایی را در این شهرها برگزار کرد.
در شهر تبریز انجمن نجوم آیاز، اولین و فعالترین انجمن نجوم تبریز، با هدف ارتقاء بینش علمی در جامعه میزبان دکتر حبیب خسروشاهی، ریاست پژوهشکدهی نجوم و مدیر علمی طرح رصدخانه ملی ایران، بود. آقای عماد قاضی طباطبایی سرپرست گروه همکار ماهنامهی نجوم در برگزاری این برنامه در تبریز بودند.
در این برنامه دکتر حبیب خسروشاهی در دو بخش سخنرانی کرد. در بخش اول این سخنرانی دکتر خسروشاهی با بیانی ساده در مورد “عالم هستی از دیروز تا امروز”و در بخش دوم در مورد شروع ، روند اجرای طرح، چشماندازهای و کارهای انجام شده طرح رصدخانهی ملی سخنرانی کردند. درپایان به پرسش شرکتکنندکان این برنامه پاسخ دادند. این برنامه با حضور ۲۵۰ نفر در روز پنجشنبه ۱۸ آبان ۹۱ در سالن اندیشه پارک ائل گلی تبریز برگزار شد.
انجمن نجوم سپهر کاشان نیز با همکاری ماهنامهی نجوم همایش از کاشان تا کهکشان را در روز ۲۳ آبان در تالار فرهنگ کاشان برگزار کرد. در این همایش بعد از ارائهی گزارشی از فعالیتهای این انجمن مهندس مهدی کارگر نژاد، کارآفرین برتر کشور، در مورد اهمیت علم در زندگی امروز و میهمان اصلی این برنامه دکتر سپهر اربابی(مدیر توسعه طرح رصدخانه ملی ایران ) در مورد زیباییهای کیهان صحبت کردند. در انتها تابلو عکس نجومی از پدیدهی گذر زهره از فراز چارتاقی نیاسر کاشان به این استاد اهدا شد. بخشهای جانبی این برنامه شامل نمایشگاه عکسهای نجومی آقای قهرودی و غرفههای آشنایی با تاریخ نجوم (معرفی منجمان کاشانی) و غرفهی محصولات نجومی بوده است.
– دبیرستان فرهیختگان درمنطقه یافت آباد تهران
این دبیرستان از معدود دبیرستانهایی بود که در بزرگداشت هفته ترویج علم مشارکت داشت. در روز شنبه ۲۰ آبان در این دبیرستان برنامه های متعددی از جمله سخنرانی،رونمایی از روزنامه دیواری و آزمایشهای علمی برگزار شد. در طی هفته نیز دانش آموزان این دبیرستان از مراکز مختلف علمی بازدید کردند.
– مؤسسه توسعه پایدار هرمد و کتابخانه عمومی پیامبر اعظم
برگزاری کارگاه ترویج علم تنوع زیستی برای کودکان در روز ۱۰ نوامبر۲۰۱۲ برابر با ۲۰ آبان ماه
دستاوردهای هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران
با مراجعه به سایت یونسکو در تهران، شاهد تفاوت کمی و کیفی برنامههای سایر کشورها نسبت به جمهوری اسلامی ایران میباشیم. شاید دلیل آن برقراری یک هفته مراسم در ایران باشد. براساس تجربه سال جاری انجمن ترویج علم میتوان به یونسکو پیشنهاد کرد بزرگداشت هفته جهانی علم در سراسر جهان طی یک هفته برگزار شود. (پیوست)
خلاصه فعالیتهای هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۱
ردیف |
نوع فعالیت |
تعداد |
ملاحظات |
۱ |
سخنرانی علمی |
۵۰ سخنرانی |
بیش از ۵۰ سخنرانی در طی هفته توسط انجمن برگزار شد. علاوه بر این تعدادی از سازمانها و نهادهای دیگر نیز به صورت مجزا سخنرانی برگزار کردند. |
۲ |
کارگاه و نشست علمی |
۲۰ کارگاه |
بیش از بیست کارگاه در طی این هفته توسط انجمن و نهادهای دیگر برگزار شد. |
۳ |
مسابقه نقاشی |
۲ مسابقه |
کمیسیون ملی یونسکو، برای کودکان ۱۲-۱۶ ساله مسابقه نقاشی اعلام کرد. حدود ۲۷۰ اثر دریافت و از بین آنها ۱۲ اثر برگزیده شد. کتابخانه حسینه ارشاد و انجمن ترویج علم ایران نیز مسابقه نقاشی بدون محدودیت سنی برگزار کردند که ۳۰۰ اثر به حسینیه ارشاد ارسال شد۶۰ اثر مربوط به کودکان ناشنوا بود. در طی هفته تمامی آثار در حسینیه ارشاد به نمایش گذاشته شد. مسابقه دوم برنده ای نداشت و تمامی آثار در معرض دید بازدیدکنندگان قرار گرفت.
|
۴ |
مسابقه روزنامه دیواری |
– |
تعدادی روزنامه دیواری به مناسبت این هفته توسط دانشآموزان دبیرستان فرهیختگان و … تهیه شد. |
۵ |
نمایشگاه |
– |
در روز ۲۵ آبان ماه نمایشگاه علم برای مردم با حضور بیش از ۳۰ سازمان مختلف در برج میلاد تهران افتتاح شد. همچنین دانشجویان دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی و دانشگاه تهران نیز در این زمینه اقدام کردند |
۶ |
شب علم |
در دو بخش ریاضی و فیزیک |
برای اولین بار شب علم برگزار شد |
۷ |
جایزه ترویج علم |
۹ نفر در ۵ شاخه |
– |
۸ |
آموزش دبیران فیزیک |
۲۰۰ نفر |
باشگاه فنآموز- شرکت سراج برای آموزش ۲۰۰ دبیر فیزیک چهار کارگاه در صبح و عصر روزهای جمعه ۱۹ و ۲۶ آبان با عنوان”کارگاه آزمایشهای لیزری” برگزار کرد. اتحادیه معلمان فیزیک نیز در هماهنگی این کارگاه فعالیت داشت. شرکت سراج “بسته آزمایشهای صوت لیزری” از تولیدات خود را به صورت امانی در اختیار شرکتکنندگان در کارگاه قرارداد تا از آن در مدارس استفاده کنند. |
۹ |
اهدای کتاب |
بیش از ۳۰۰۰ جلد |
در روز اهدای کتاب تعدادی کتاب توسط مردم برای ارسال به مناطق محروم اعطا شد. |
۱۰ |
رسانه و ترویج علم |
شبکه ۴ سیما،مصاحبههای رادیویی(رادیو فرهنگ، جوان، تهران و…) همکاری ایسنا تشکیل کارگروه رسانه و ترویج علم |
شبکه ۴ سیما قبل از این هفته و طی هفته برنامههایی به این مناسبت داشتند. |
۱۱ |
درهای باز دانشگاهها و مراکز پژوهشی |
پژوهشگاه رویان و شورای خانههای ریاضیات |
در طی این هفته پژوهشگاه رویان و شورای خانههای ریاضیات در ۲۹ شهر کشور پذیرای عموم مردم بودند. |
تجربه انجمن ترویج علم ایران در هفته ترویج علم نشان داد این برنامه در صورت استمرار، میتواند در جلب توجه عموم مردم به علم و کاهش شکاف بین علم و جامعه تاثیرگذار باشد. با این حال نیازمند اقدام به موارد زیر است:
پیوستها
“پیوست یک“
نهادهایی که برای برگزاری هفته ترویج علم همکاری داشتند:
– معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ؛
– کمیسیون انجمن های علمی ایران- وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری ؛
– مرکز منطقهای اطلاع رسانی علوم و فناوری
– شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران؛
– پارک فنّآموز؛
– موزه علوم و فنّاوری جمهوری اسلامی ایران؛ وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری؛
– کمیسیون ملّی یونسکو در تهران؛
– اتحادیه انجمنهای علمی – آموزشی معلمان فیزیک ایران؛
– شورای خانههای ریاضیات؛
– کتابخانه عمومی حسینه ارشاد؛
– برج میلاد؛ شهرداری تهران؛
– معاونت امور اجتماعی و فرهنگی اداره کل آموزشهای شهروندی؛
– بانک صادرات ایران؛
– کتابخانه و موزه ملک؛
– نشر دیبایه؛
– پایگاه استنادی علوم جهان اسلام؛
– خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)
– روزنامه جام جم؛
– کانون توسعه فرهنگی کودکان
– دانشگاه تهران: دانشکده مطالعات جهان؛
– دانشگاه تهران: پژوهشکده تاریخ علم؛
– دانشگاه تربیت مدرّس: دانشکده فنّی و مهندسی؛
– مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور؛ وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری؛
– خانه اندیشمندان علوم انسانی؛ شهرداری تهران؛
– انجمن ایرانی مطالعات زنان؛
– انجمن ایرانی مطالعات سازمان ملل متّحد؛
– جمعیت توسعه علمی ایران
– انجمن کتابداری و اطلاع رسانی ایران
– انجمن جامعه شناسی ایران
– انجمن حمل و نقل ریلی ایران
– انجمن گیاهان دارویی ایران؛
– انجمن ایرانی روابط بینالملل.
– شرکت ملّی صنایع پتروشیمی؛
“پیوست دو“
سخنرانان هفته ترویج علم
سخنرانها |
سازمان متبوع |
عنوان/موضوع سخنرانی |
آقای دکتر جعفر توفیقی |
جمعیت توسعه علمی کشور انجمن ترویح علم ایران |
افتتاحیه علم و توسعه پایدار |
آقای دکتر حسین معصومی همدانی |
مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه / انجمن ترویج علم ایران |
تاریخ علم و ترویج علم |
خانم دکتر زهرا گویا |
دانشگاه شهید بهشتی |
تاریخ علم و آموزش ریاضیات |
آقای دکتر سید جمال موسوی |
دانشگاهتهران- پژوهشکده تاریخ علم |
ادبیات طبّ اسلامی تا قرن چهارم با تکیه بر الفهرست ابن ندیم |
آقای دکتر حمید رضا گیاهی |
بنیاد دایرهالمعارف اسلامی و پژوهشکده تاریخ علم |
تأثیر تاریخ علم بر پیشرفت علوم جدید |
آقای دکتر حسین شیخ رضایی |
انجمن ترویج علم مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه |
روز تاریخ علم مراسم جایزه ترویج علم |
خانم نوش آفرین انصاری |
انجمن ترویج علم ایران و دبیر شورای کتاب کودک |
ادبیات کودکان،صلح و توسعه |
خانم دکتر نسرین مصفّا |
دانشگاه تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی |
نقش علم در ترویج صلح پایدار |
آقای سید محمّد خسرویان |
موزه علوم و فنّاوری ج.ا.ا |
نقش موزه علوم و فنّاوری در ترویج علم |
آقای دکتر مهدی بهزاد |
انجمن ترویج علم ایران |
چگونهریاضی بیافرینیم؟ |
آقای حازم فریپور |
پارک فنّآموز |
۲۶ سال تلاش در خدمت ترویج علم |
آقای دکتر مرتضی براری |
دبیرکمیسیون انجمنهای علمی کشور |
|
آقای دکتر یحیی تابش |
انجمن ترویج علم ایران دانشگاه صنعتی شریف |
یادگیری ریاضیات و خلّاقیّت |
آقای سید مجید شریفی |
شورای خانه های ریاضیات |
معرفّی شورای خانههای ریاضیّات |
آقای غلامرضا بهرامی زاده |
شورای خانه های ریاضیات |
معرفّی شورای خانههای ریاضیّات |
آقای دکتر داریوش فرهود |
سردبیر مجله اخلاق در پزشکی و عضو هیأت تحریریه نشریه ترویج علم |
اخلاق علمی |
آقای دکتر مهدی زارع |
پژوهشگاه بینالمللی زلزله |
روند جایزه ارتباط علم در خدمت ایمنی انسان |
آقای سیروس برزو |
روزنامهنگار علمی |
|
آقای فرزاد هوشیار |
مدیر عامل شرکت برج میلاد |
سخنرانی در مراسم جایزه ترویج علم |
خانم دکتر ترانه اقلیدس |
عضو هیأت مدیره انجمن ترویج علم ایران |
قرائت بیانیه جایزه |
آقای دکتر سعیدآبادی |
دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو در ایران |
نقش علم در توسعه پایدار |
آقای سیاوش صفّاریان پور |
سیمای جمهوری اسلامی ایران |
پنجره ای رو به زمین(دوشنبه یونسکو) مدیریت برنامه اختتامیه
|
آقای محمود کریمی |
سیمای جمهوری اسلامی ایران |
مدیریت برنامه افتتاحیه |
آقای دکتر علی اکبر موسوی موّحدی |
دانشگاه تهران و شبکه دانشمندان جهان اسلام |
سخنران اصلی مراسم اختتامیه اهمیت علم و نقش ایرانیان در تولید علم |
خانم دکتر شیدا مهنام |
دفتر یونسکو در تهران |
قرائت پیام مدیرکل یونسکو |
خانم نفیسه نعیمی پور |
مروج علم |
تجربهای ساده |
آقای اسفندیار معتمدی |
مروج علم |
نقش مروجان علم |
خانم دکتر اعظم ایرجی زاد |
استاد دانشگاه صنعتی شریف |
نقش زنان در علم فیزیک |
آقای فرجالله صبا |
روزنامه نگار علمی |
برنده جایزه |
آقای محمد وحیدی |
نویسنده |
برنده جایزه |
آقای دکتر مهدی بهزاد |
استاد ریاضی و مروج علم |
برنده جایزه |
آقای دکتراسماعیل میرفخرایی |
برنامه ساز علمی |
برنده جایزه
|
خانم پیشداد |
خانه کتابدار |
برنده جایزه |
آقای دکتر احمد پاکتچی |
هیات علمی دائره المعارف بزرگ اسلامی |
جایگاه علم در دستیابی به صلح و توسعه پایدار |
آقای دکتر علی رجالی |
هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان |
دستاوردهای خانه ریاضیات اصفهان |
آقای دکتر بهرام مستقیمی |
انجمن ایرانی سازمان ملل متحد |
دپیلماسی علم در خدمت صلح |
آقای امین قنبری |
انجمن ایرانی سازمان ملل متحد |
دپیلماسی علم در خدمت صلح |
خانم نیلوفر صادقی |
مسئول بخش علوم طبیعی دفتر منطقه ای یونسکو |
|
آقای دکتر هومن نجفی |
عضو پروژه بین المللی صلح ستارگان |
گزارش از پروژه صلح ستارگان |
آقای مرتضی محمدی وند |
اتحادیه معلمان فیزیک |
فیزیک به زبان شعر |
آقای دکتر حسن نمکدوست |
عضو هیات مدیره انجمن |
اهمیت و نقش روزنامه نگاری علمی |
خانم فاطمه پورفرد |
– |
قرائت بیانیه هفته علم |
آقای سیدکاظم حافظیان رضوی |
مشاور فرهنگی شهرداری تهران |
در عصر کتابخانه های مجازی چرا باید کتاب اهدا کرد؟ |
خانم نازنین قائم مقامی |
مرکز اسناد و اطلاعات سازمان ملل متحد در تهران |
مدرس کارگاه بازبینی اسناد و مدارک ملل متحد |
خانم منیره همایونی |
بازرس انجمن |
معرفی برنامه های هفته ترویج علم و سخنرانی در حسینیه ارشاد |
خانم آزیتا سیدفدایی |
بازرس انجمن |
مدیریت برنامه دوشنبه در وزارت علوم |
خانم مهرناز خراسانچی |
رئیس کتابخانه حسینیه ارشاد |
مدیریت سخنرانی عصر چهارشنبه |
خانم دکتر اکرم قدیمی |
رئیس انجمن ترویج علم ایران |
افتتاحیه و اختتامیه همایش + افتتاحیه و پایان نشستهای روزانه |
“پیوست سه“
بیانیهی گروه داوران جایزهی ترویج علم ایران
تهران – برج میلاد – دوره سیزدهم،
آبانماه ۱۳۹۱
ترویج علم تلاشی است برای پیوند و برقراری ارتباط میان جامعه و علم. اما این تلاش از نیمه دوم قرن بیستم میلادی شکلی نو به خود گرفته است و علاوه بر مؤلفههای آشناتری مانند انتقال محتوای علم به تودههای مردم، از مؤلفههایی مانند انتقال روش علمی به مردم، تشویق آنان به مشارکت عمومی در علم و نظارت همگانی آنان بر علم و فناوری نیز سخن میگوید. شاید یکی از مهمترین مؤلفهها در ترویج علم اجتماعی شدن آن باشد و تنها در این حیطه است که ترویج علم معنای واقعی خود را مییابد. بر طبق این مولفه آحاد جامعهی بشری باید در فهم، بکارگیری، ساخت و نظارت بر علم سهیم باشند. رسانهها، دانشگاهها، مدارس، نخبگان و حتی افراد عادی هر یک نقش خاصی در این فرآیند ایفا می کنند. تقویت باور و اعتماد عمومی به علم و همگانی ساختن این باور و اعتماد اولین گامی است که باید در ترویج علم برداشته شود. ترویج علم مهارتهایی را میطلبد که الزاماً با مهارت های تولید علم یکسان نیست. مروجان علم باید از یک سو مجهز به دانش مولدان علم و از سوی دیگر قادر به بیان آن مفاهیم به زبانی قابل درک برای عموم مردم باشند. به همین دلیل ترویج علم در راستای تولید علم است و رسالت ترویج علم علاوه برانتقال یافتهها، بینشها، روشها و ارزشهای علمی دانشمندان به لایههای پایینتر اجتماعی، تشویق عموم مردم به تفکر انتقادی و مسئولانه دربارهی علم و فناوری و نتایج مترتب بر آنهاو همچنین تأمین حقوق اجتمایی مردم برای دانستن است.
به منظور تحقق چنین آرمانی انجمن ترویج علم ایران در تاریخ ۲۴ امرداد ۱۳۷۹ توسط جمعی از فرهیختگان ایران با اهداف زیر تشکیل شد:
۱- کمک به ترویج علم، اشاعهی تفکر علمی و نهادینه کردن آن.
۲- اطلاعرسانی و شناساندن اهمیت و روشهای ترویج علم و تفکر علمی.
۳- جلب مشارکت و هماهنگی بیشتر میان نهادهای مروج علم.
۴- آموزش مروجان علم.
به منظور نیل به اهداف مذکور انجمن ترویج علم ایران وظایف و فعالیتهایی را در اساسنامۀ خود تعریف کرده است. یکی از این وظایف برگزاری سالانۀ مراسم اهداء جایزه ترویج علم برای شناسایی، گزینش و معرفی مروجان برجستهی علم و تفکر علمی در حوزههای مختلف علمی است تا با قدردانی از کوششهای آنان زمینهی ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه فراهم شود و از افراد یا نهادهایی که بهترین و مؤثرترین فعالیتها را برای همگانی کردن علم انجام دادهاند تقدیر بهعمل آید.
انجمن ترویج علم ایران فراخوان سیزدهمین دورهی جایزهی ترویج علم در سال ۱۳۹۱ را در پنج گروه «جایزهی ترویج علم»، «جایزهی نهاد مروج علم»، «جایزهی بهمن بیگی برای معلمان مروج علم در مناطق محروم»، «جایزهی ویژهی رسانهها و ترویج علم» و «جایزهی پژوهش با موضوع ترویج علم» در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ اعلان عمومی کرد.
گروه داوران سیزدهمین دورهی جایزهی انجمن ترویج علم ایران مرکب از خانمها: نوش آفرین انصاری، ترانه اقلیدس، اکرم قدیمی و آقایان: نصرالله افاضل، مهدی زارع، حسین شیخ رضایی، حسن نمک دوست، ایرج نیک سرشت و منصور وصالی، درخواستهای رسیده را بر اساس شیوه نامهی اهداء جایزهی ترویج علم ایران مصوب هیئت مدیرهی انجمن ترویج علم ایران بررسی کرده است. برندگان نهایی براساس معیارهای اهداء جایزه که عبارتند از: سابقهی فعالیت مؤثر در جهت همگانی کردن علم، گسترش تفکر علمی، سابقهی عملکرد نوآورانه و متفاوت با روش های رسمی موجود (در چارچوب وظایف رسمی و سازمانی)، زمینهسازی در راستای فعالیتهای خلاق و داوطلبانه انتخاب شدهاند. بعلاوه، افراد و نهادهایی که تا کنون جایزهی ترویج علم را دریافت نکردهاند در اولویت قرار گرفتهاند.
در نشست های داوری در هر مورد نظرات موافق و مخالف مطرح و رأی اکثریت ملاک انتخاب نامزد دریافت جایزه قرار گرفته است. با این حال معتقدیم که در هر کاری کاستی هایی وجود دارد که احتمالاً شامل این داوری ها نیز میشود. از سوی دیگر خرسندیم از این که امسال به یاری پروردگار انجمن ترویج علم ایران توفیق برگزاری مراسم اهداء جوایز ترویج علم را در آخرین روز از هفته ای یافته است که با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه آغاز شده است و بدین مناسبت این هفته را «هفتهی علم» نام نهاده است. به امید آن که این نامگذاری سرآغازی باشد برای تداوم حرکت در سالهای آینده و در تقویم هجری شمسی ایرانی راه یابد.
****
گروه داوران سیزدهمین دورهی جایزهی ترویج علم ایران از تمامی افراد و نهادهایی که به فراخوان انجمن ترویج علم ایران پاسخ دادهاند قدردانی مینماید وامیدوار است که در سالهای آینده شاهد رشد و بالندگی هر چه بیشتر فعالان عرصهی علم در ترویج و ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه باشد و ارتباط مستمری بین تلاشگران این عرصه با انجمن ترویج علم ایران وجود داشته باشد.
“پیوست چهار “
پیام انجمن ترویج علم
به مناسبت
هفته علم در خدمت صلح و توسعه
۲۶-۲۰ آبان ماه
پس از کنفرانس جهانی علوم در سال ۱۹۹۹ میلادی، سازمان فرهنگی، علمی، آموزشی ملل متحد (یونسکو) و شورای بینالمللی علوم ۱۰ نوامبر برابر با ۲۰ آبان ماه را به عنوان «روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه» اعلان کردند. تأکید بر اهمیت بهکارگیری علوم در فرآیند توسعۀ کشورها و نیز از میان برداشتن شکاف میان علم و جامعه از اهداف این برنامه است و کوشش میشود تا توجه مردم را به اهمیت نقش علم در جهت پیشرفت جهان جلب کنند.
یکی دیگر از اهداف روز جهانی علم بهرهمند شدن آحاد مردم، بنا به تخصص و مهارت خود، از این روز است. به بهانهی این روز عموم شهروندان و متخصصان میتوانند با ایجاد حلقههای ارتباطی با یکدیگر شبکههای علم را گسترش دهند و با هم در ارتباط باشند تا اثرات مثبت علم در زندگی نمایان شود. انجمن ترویج علم ایران با حمایت از سایر مراکز فرهنگی، علمی و آموزشی کشور و با تدوین برنامههای متنوع در طی یک هفته برآن است تا اولاً به راههایی برای گسترش علم در جامعه و ثانیاً علم در جهت برقراری صلح و توسعه پیریزی و پیگیری نماید.
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، فرصتی را برای مؤسسات علمی ، دولتها، اجتماعات مدنی و دانشمندان فراهم میکند تا در مورد صلح و توسعه، که از اساسیترین مفاهیم اجتماعی است، به بحث و تبادل نظر بپردازند. در نگرش نوینی که یونسکو به آن اهتمام میورزد، صلح تنها به معنای نبود جنگ میان دولتها نیست، بلکه میتواند به معنای شرایط یک مدیریت ملی سازندهی حل و فصل اختلافات و ایجاد هماهنگی در روابط میان بخشهای مختلف نهادی یک جامعه باشد.
شکی نیست که علم، ابزاری کارآمد برای انسان هزاره جدید است، اما در تفکر بسیاری از مردم جهان، علم کالایی لوکس بهشمار میآید و اگر چه به آن احترام میگذارند، اما ذات آن را نمیشناسند و به روشهای علمی تن در نمیدهند. آنها علم را میخواهند، اما به شرایط حصول آن پایبند نیستند و چون این موضوع را در نمییابند، تلاشی برای ترویج این تفکر در جامعه نمیکنند و روابط خود با جامعه و جهان را بر مبنای علم و روشهای علمی پایهگذاری نمیکنند. به همین دلیل است که یونسکو در صدر اهداف خود، افزایش توجه مردم به علم و روشهای علمی، تلاش برای به اشتراک گذاشتن دیدگاههای علمی در کشورها و میان کشورها، بازسازی اجتماعات در جهت استفاده از علم برای سودرسانی به مردم و افزایش توجه به چالشهای پیشروی انسان معاصر و تلاش برای حل آنها با روشهای علمی را در دستور کار خود قرار داده است. به این ترتیب است که جوامعی که از روش علمی سود میجویند، میتوانند منظری مشترک برای نگاه به جهان بیابند و تلاش و تأکید خود را به جای اختلافها بر اشتراکها متمرکز کنند تا از این میان، شاید سرانجام صلح سربرآورد.
برای دست یافتن به جامعهای توسعه یافته باید از ارتباط بین علم و جامعه بهره جست تا علم در اذهان عموم مردم رسوخ کند و تفکر علمی در جامعه بارور شود. توسعه بدون گسترش علم و گسترش علم بدون آموزش و برنامهریزی ممکن نیست، اگر توسعه را سامان دهی تعالیبخش و دستیابی به پیشرفت در حوزههای مختلف اقتصادی، صنعتی، فناوری، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی بدانیم این امر بدون داشتن سطح علمی مورد نیاز و دانش مربوطه میسر نیست. روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه پایدار با هدف بررسی، تحلیل و مطالعه در خصوص زوایای مختلف نقش و جایگاه علوم در دستیابی به توسعهی پایدار و نیز کمک به گسترش چشماندازهای صلح در جهان فرصتی مغتنم است تادانشآموزان، این آینده سازان ایران اسلامی، با اهمیت حضور علم در اجتماع و در خدمت به بشریت آشنا شوند و آن را همراه جدانشدنی برنامهی آموزش علوم خود بدانند.
در سال جاری انجمن ترویج علم ایران با شعار” ارتقاء بینش علمی در جامعه” بر آن شد در راستای ترویج علم و عمومی سازی آن با همکاری برخی نهادها و سازمانهای علمی و فرهنگی کشور از ۲۶-۲۰ آبان ماه را هفته ترویج علم اعلام نماید و گامهایی هرچند کوچک را در راه اهداف انجمن بردارد. امید است با حضور و مشارکت علاقه مندان به حوزه ترویج علم ، بینش علمی در ایران اسلامی ارتقا پیدا کند.
انجمن ترویج علم ایران
“پیوست پنج“
ارزیابی کلی برنامه ها
عنوان |
بسیار خوب |
خوب |
متوسط |
ضعیف |
بسیارضیعف |
نحوه اطلاع رسانی |
۱۱ |
۱۱ |
۹ |
۴ |
|
نحوه ارائه مطالب |
۱۰ |
۲۰ |
۶ |
||
کیفیت اداره |
۱۲ |
۲۱ |
۳ |
||
محل برگزاری |
۱۵ |
۱۷ |
۲ |
||
نحوه پذیرایی |
۹ |
۲۱ |
۲ |
۱ |
انجمن ترویج علم ایران، به منظور پیشبرد و ارتقای سطح کیفی برنامه های آتی انجمن اقدام به تهیه فرم نظرسنجی نمود تا شرکت کنندگان محترم نظرات وپیشنهادات خود را در مورد برنامه های هفته ترویج علم اعلام کنند.
بررسی فرمهای نظرسنجی برنامه های برگزار شده طی هفته ترویج علم نشان می دهد که اکثر مخاطبان از نحوه اطلاع رسانی تا حدی رضایت داشتند و درسایر موارد ذکر شده مانند نحوه ارائه مطالب، کیفیت اداره، محل برگزاری و نحوه پذیرایی رضایت کامل داشتند.نظر اکثر شرکت کنندگان بر تداوم و استمرار برنامه های هفته ترویج علم برای سالهای آتی بود تا ترویج علم بتواند در سطح جامعه نقش اساسی خود را ایفا نماید و علم به نحو مؤثری در کل جامعه جریان یابد.
ارزیابی برنامه افتتاحیه هفته ترویج علم
عنوان |
بسیار خوب |
خوب |
متوسط |
ضعیف |
بسیارضیعف |
نحوه اطلاع رسانی |
√√ |
√√√√√ |
√√ |
||
نحوه ارائه مطالب |
√√√ |
√√√√√√ |
|||
کیفیت اداره |
√√√ |
√√√√√√ |
|||
محل برگزاری |
√√√ |
√√√√√ |
√ |
||
نحوه پذیرایی |
√√ |
√√√√√√ |
مهمترین پیشنهادات عبارت بودند از:
به دانشگاه آزاد هم اطلاع رسانی شود و اگر برنامه ها ادامه دار باشند تاثیرگذار خواهد بود.
در این برنامه طیف وسیعی از افراد اعم از دانشگاهها و مراکز پژوهشی در سطح تهران و شهرستانها، انجمنهای علمی، صدا وسیما و خبرگزاریها، کمیسیون ملی یونسکو، موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، شورای گسترش فرهنگ صلح، شرکت مهاب قدس، موسسه مادران امروز، شورای کتاب کودک، حسینیه ارشاد،فرهنگنامه کتاب کودک، پتروشیمی، بانک صادرات، شرکت رافع، شرکت مهاب قدس و….شرکت داشتند.
ارزیابی برنامه موزه ملک
عنوان |
بسیار خوب |
خوب |
متوسط |
ضعیف |
بسیارضیعف |
نحوه اطلاع رسانی |
√√√√ |
√√√√ |
√√√√ |
||
نحوه ارائه مطالب |
√ |
√√√√√√√ |
√√√ |
√ |
|
کیفیت اداره |
√ |
√√√√√√√√√√ |
√ |
||
محل برگزاری |
√√√√√ |
√√√√ |
√ |
||
نحوه پذیرایی |
√√ |
√√√√√√√√√ |
√ |
مهمترین پیشنهادات عبارت بودند از:
سخنرانیها خیلی طولانی و بیشتر بر تعاریف تاکید داشتند.
برنامه ها خیلی فشرده بودند اگر بین هر سخنرانی یک آنتراک ۵ دقیقه ای بود بسیار مناسب بود.
مفهوم علم بسیار عام در نشریه انجمن ترویج علم روشن گردد.
در این برنامه طیف وسیعی از افراد اعم از دانشگاهها و مراکز پژوهشی در سطح تهران و شهرستانها بویژه دانشگاه تهران(پژوهشکده تاریخ علم)، دانشگاه شهید بهشتی، دانشگاه امیرکبیر، موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه، انجمنهای علمی، صدا وسیما و خبرگزاریها، موزه علوم و فناوری جمهوری اسلامی ایران، حسینیه ارشاد، بنیاد دائره المعارف اسلامی، دبیر، دانش آموز و خانه دار شرکت داشتند.
ارزیابی کارگاه آموزشی بازیابی اطلاعات و اسناد سازمان ملل متحد
عنوان |
بسیار خوب |
خوب |
متوسط |
ضعیف |
بسیارضیعف |
نحوه اطلاع رسانی |
√√√ |
√ |
√ |
||
نحوه ارائه مطالب |
√√√√√√ |
√ |
|||
کیفیت اداره |
√√√√√√ |
||||
محل برگزاری |
√√√ |
√√√ |
|||
نحوه پذیرایی |
√√√√√ |
√ |
این کارگاه از نظر همه شرکت کنندگان بسیار عالی بود و از مدرس کارگاه سرکار خانم نازنین قائم مقامی بسیار تشکر کردند.
ارزیابی مراسم جایزه ترویج علم
عنوان |
بسیار خوب |
خوب |
متوسط |
ضعیف |
بسیارضیعف |
نحوه اطلاع رسانی |
√√√√√√ |
√ |
√√ |
||
نحوه ارائه مطالب |
√√√√√√√ |
√√ |
|||
کیفیت اداره |
√√ |
√√√√√ |
√√ |
||
محل برگزاری |
√√√√ |
√√√√√ |
|||
نحوه پذیرایی |
√√√√√ |
√ |
√ |
پیشنهادات: در صورت سازماندهی، دبیران بازنشسته می توانند به صورت افتخاری در اشاعه و ترویج علم نقش بیشتری ایفا کنند.
“پیوست هفت“
پیام ایرینا بوکووا، مدیر کل یونسکو به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه
ایرینا بوکووا، مدیرکل یونسکو به مناسبت روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، ۱۰ نوامبر ۲۰۱۲ (۲۰ آبان ۹۱) پیامی به شرح زیر ارسال کرده است:
روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه فرصتی در اختیار ما میگذارد تا بار دیگر توان علوم مختلف را برای ساختن جهانی بهتر تأیید کنیم. یافتن راهحل برای چالشهایی که امروزه غیر قابل کنترل به نظر میرسد در سایه نوآوری، پژوهش علمی و هوش و استعداد بشری امکانپذیر است. علم بهترین سرمایه ما برای حمایت از توسعه فراگیر و منصفانه است، ضمن اینکه با توجه به محدودیتهای بیوفیزیکی کره زمین و عدم قطعیتهای موجود نیز بهترین سرمایه ما برای استقرار پایداری در جهان به شمار میآید.
امروز لازمه موفقیت ما، تربیت تعداد زیادی از پژوهشگران برای جهان فرداست. به علاوه، ضمن احترام به حقوق بنیادین نوع بشر و رعایت آن باید علم را در خدمت همه اقشار مردم قرار دهیم و مهمتر اینکه باید فصلی نوین در حوزه اتحاد و انسجام علمی بگشاییم. نوآوری و دگرگونی اجتماعی به ظرفیت ما برای استفاده ترکیبی از علوم و ایجاد همکاری میان همه علوم، اعم از علوم طبیعی، علوم انسانی و اجتماعی و دانش بومی و محلی وابسته است.
امروز پیچیدگی مسائل به گونهای است که فراتر از محدوده یک نوع خاص از علم است. چالشهای اقتصادی، زیستمحیطی و اجتماعی توسعه پایدار در ارتباط متقابل هستند. ارتباط متقابل موجود میان این چالشها پیام کنفرانس توسعه پایدار سازمان ملل متحد بود که در اوایل سال جاری (۲۰۱۲) در ریو دو ژانیرو برگزار شد. به علاوه، این موضوع پیام گروه بلندپایه فعال در حوزه پایداری جهانی نیز بود که گزارش آن با عنوان «مردم مقاوم، سیاره مقاوم: آیندهای در خور انتخاب» منتشر شد. با وجود اینکه علوم نوین در سایه تخصصیشدن پیشرفت کرده است، اکنون زمان آن رسیده که رویکردهای مناسبتر و مشارکت محوری را برگزینیم که قادر به ترکیبنمودن پیشرفتهای علوم مختلف در حوزههای خاص تخصصی هر یک از آنها باشد. پایداری میوه بین بخشی و بین رشتهای فعالیتکردن است.
علاوه بر این، لازمه پایداری ایجاد فصل مشترک میان علوم، سیاستهای وضعشده و جامعه است تا هر یک دیگری را غنی سازد و تقویت کند. از این رو موضوع «علم در خدمت پایداری جهانی، ارتباط متقابل، همکاری و دگرگونی» به عنوان موضوع روز جهانی علم در سال ۲۰۱۲ انتخاب شده است. یونسکو در فعالیتهایش در حوزه آموزش برای توسعه پایدار و در برنامههای بینالمللی علوم خود، بین بخشی و بینرشتهایبودن را سرلوحه و زیربنای کار خود قرار داده است. ده سال پس از اولین روز جهانی علم، یونسکو همچنان مایل است و تلاش میکند تا افکار جهانی را در جهت قراردادن علم در خدمت پایداری جهانی سوق دهد و این کار را به ویژه از طریق شورای مشورتی علمی دبیرکل سازمان ملل انجام میدهد. به همین دلیل است که من امروز از دولتها، جامعه مدنی، فعالان خصوصی و دولتی و جوامع علمی میخواهم تا برای مهار کامل پتانسیلهای علم برای توسعه و استقرار صلح – دو عامل جداییناپذیر و اساسی برای ساختن آیندهای که منتظر آنیم- بسیج شوند.
“پیوست هشت“
برنامه روز جهانی علم در سایر کشورها برگرفته از سایت یونسکو
Albania
Women in Science and Nontraditional roles
9 November
Within Albania’s centennial celebrations, the UNESCO World Science Day will place the spotlight on the important contributions Albanian women make to science. UNESCO is organizing a Conference entitled ‘Women in Science and non-traditional settings’ in the framework of the Albania-United Nations Programme of Cooperation 2012-2016. Important Albanian women scientists and international guests will share their professional and educational experiences and answer questions from the public.
Ecuador
Celebration of World Science Day for Peace and Development
6 and 8 November, Quito
This two day event will include keynotes and discussions on traditional knowledge, bioethics from an interdisciplinary perspective, and scientific research as a tool for regional integration, among others. It is organized by the UNESCO Office in Quito, the Secretaría Nacional de Educación Superior, Ciencia, Tecnología e Innovación and the Centro de Investigación para la Enseñanza Especializada.
Activities for students at the Ecuadorian Museum of Natural Sciences
12-۱۳ November, Quito
The UNESCO office in Quito, the Museo Ecuatoriano de Ciencias Naturales and the Centro de Investigación para la Enseñanza Especializada CIENESPE invite schools to participate in fun scientific activities at the museum to celebrate World Science Day.
India
Celebration of World Science Day for Peace and Development
۱۰ November, Chennai
This event will count with the active participation of students and faculty alike, and include a panel discussion on the role of science for peace as well as keynotes on science, engaging society, and development. The event is organised by the Madras Science Foundation and the indian Institute of Technology Madras.
State Level Science Drama Competition at Gujarat Science City
10-۱۱ November, Gujarat Science City, Ahmedabad
Scientific drama is an age old cultural form of entertainment, recreation and social interaction. It is quite effective in creating Science and Technology awareness, helps to foster creativity and integrate the study of science with reading, writing, music, art and the performing arts. This competition was organized by the Gujarat Council on Science & Technology (GUJCOST) to communicate science by tapping creative young minds to convey the wonders of this subject through the medium of theatre.
۲۳ teams from across the state were selected to present theme based dramas on Science and Society issues pertinent to everyday life such as the importance of science and technology, energy crisis, Health and hygiene, life and work of scientist to name a few. About 220 students from class VII to X along with their teachers and coordinators are going to enact in the drama in front of panel of experts for maximum duration of 30 minutes. The programme is open to all other students and visitors to Science City. The best team will win a prize and represent Gujarat at at Zone Level Science Drama Festival in December.
Shri Manas Ranjan Mahapatra, Editor, National Center for Children Literature of National Book Trust will inaugurate the programme. Eminent dramatist and Gujarati film actor Shri Arun Rajguru, Producer, Children Programmme at Doordarshan Kendra, Ahmedabad will be the Guest of Honour. Shri Dilip S. Gadhavi, Executive Director, Gujarat Science City will preside over the meeting.
Celebration of World Science Day for Peace and Development
۱۰ November, G.M.C.Balayogi Science Museum, Ameena Pet, Eluru, West Godavari, Andhra Pradesh
The staff and visitors celebrated the day at the museum with posters and thematic discussions.
Iran
Celebration of World Science Day for Peace and Development10-16 November, Tehran
The week-long celebration includes several events, including workshops and open door events at universities and research centres.
Italy
۱۰ November
Celebration of World Science Day for Peace and Development, Citta’della Scienza, Naples
Nepal
Seminar
9 November, Kathmandu
This seminar is organized at the Russian Science and Cultural Center by Mitrakunj.
Science Awareness Rally
10 November, Kathmandu
Everyone is invited to participate in this rally, which counts with the participation of scientists, teachers, students and policy makers. The rally will start at 8 am in Ganashman Park Ratnapark.
The rally is organized by the Nepal Science Olympiad, CSIT Association of Nepal and Mitrakunj, among others.
Mexico
Aguadiosa Festival for Biodiversity
10-۱۱ November, Mexico D.F.
The 2-day music festival includes workshops and stands. It is organised by CONABIO, National Commission on Biodiversity of Mexico, with other partners.
Pakistan
The National Academy of Young Scientists (NAYS) has compiled a report on Science for global sustainability: interconnectedness, collaboration, transformation with contributions from professors, lecturers, young researchers and some eminent experts in the field. The report and the poster will be distributed to students and sent to the 3000 NAYS members on 10 November.
Discussion on science and science-related benefits
22 October, Govt. Primary School Rahwali, District Gujranwala
Celebration of world science day with students
25 October, Lalamusa high school, Gujrat
Lecture on science and society
2 November, DPS & ISC Girls Campus, Bhakkar, Punjab, and
3 November, Govt. Degree College for Women, Bhakkar, Punjab
These lecture focused on the association of science and societies and the contribution of science and scientific education to the sustainable development of all nations. A short lecture was also delivered to college students on Subject Selection and Career Counseling on their request.
Portugal
The Portuguese Commission for UNESCO has mobilized several schools, Geoparks, Biosphere Reserves, private sector, Academic and Scientific Societies among other partners, to celebrate the Day and explain the objectives and theme.
Spain
A presentation about software and applications applied to voice teaching for helping people with barriers or disabilities to learn or improve their voice.
Ukraine
Open seminar issues facing young scientists and international cooperation in science
۱۵ November, Lviv Polytechnic National University
This seminar is organized by the Young Scientists’ Council of Lviv Polytechnic National Universityin celebration of the World Science Day and the National Students Day.
http://www.unesco.org/new/en/unesco/events/prizes-and-celebrations/celebrations/international-days/world-science-day-for-peace-and-development/world-science-day-2012/wsd-2012-theme/world-science-day-events-2012/#topPage
[۱] World Science Day for Peace and Development (WSDPD)
[۲] World Conference on Science
[۳] پایتخت کشور مجارستان
[۴] United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization
[۵] با توجه به کبیسه بودن یا نبودن سال خورشیدی، در بعضی سالها، دهم نوامبر برابر با ۱۹ آبان و در بعضی سالها برابر با ۲۰ آبان است.