شاید یکی از مهمترین مؤلفه ها در ترویج علم اجتماعی شدن آن باشد و تنها در این حیطه است که ترویج علم معنای واقعی خود را می یابد. بر طبق این مولفه آحاد جامعه ی بشری باید در فهم، بکارگیری، ساخت و نظارت بر علم سهیم باشند. رسانه ها، دانشگاهها، مدارس، نخبگان و حتی افراد عادی هر یک نقش خاصی در این فرآیند ایفا می کنند. تقویت باور و اعتماد عمومی به علم و همگانی ساختن این باور و اعتماد اولین گامی است که باید در ترویج علم برداشته شود. ترویج علم مهارتهایی را می طلبد که الزاماً با مهارت های تولید علم یکسان نیست. مروجان علم باید از یک سو مجهز به دانش مولدان علم و از سوی دیگر قادر به بیان آن مفاهیم به زبانی قابل درک برای عموم مردم باشند. به همین دلیل ترویج علم در راستای تولید علم است و رسالت ترویج علم علاوه برانتقال یافته‌ها، بینشها، روشها و ارزشهای علمی دانشمندان به لایه های پایینتر اجتماعی، تشویق عموم مردم به تفکر انتقادی و مسئولانه دربارهی علم و فناوری و نتایج مترتب بر آنهاو همچنین تأمین حقوق اجتمایی مردم برای دانستن است.
به منظور تحقق چنین آرمانی انجمن ترویج علم ایران در تاریخ ۲۴ امرداد ۱۳۷۹ توسط جمعی از فرهیختگان ایران با اهداف زیر تشکیل شد:
۱- کمک به ترویج علم، اشاعه ی تفکر علمی و نهادینه کردن آن.
۲- اطلاع رسانی و شناساندن اهمیت و روشهای ترویج علم و تفکر علمی.
۳- جلب مشارکت و هماهنگی بیشتر میان نهادهای مروج علم.
۴- آموزش مروجان علم.
به منظور نیل به اهداف مذکور انجمن ترویج علم ایران وظایف و فعالیتهایی را در اساسنامۀ خود تعریف کرده است. یکی از این وظایف برگزاری سالانۀ مراسم اهداء جایزه ترویج علم برای شناسایی، گزینش و معرفی مروجان برجسته ی علم و تفکر علمی در حوزه های مختلف علمی است تا با قدردانی از کوششهای آنان زمینه ی ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه فراهم شود و از افراد یا نهادهایی که بهترین و مؤثرترین فعالیتها را برای همگانی کردن علم انجام داده اند تقدیر به عمل آید.
انجمن ترویج علم ایران فراخوان سیزدهمین دوره ی جایزه ی ترویج علم در سال ۱۳۹۱ را در پنج گروه «جایزه ی ترویج علم»، «جایزه ی نهاد مروج علم»، «جایزه ی بهمن بیگی برای معلمان مروج علم در مناطق محروم»، «جایزه ی ویژهی رسانه ها و ترویج علم» و «جایزه ی پژوهش با موضوع ترویج علم» در اردیبهشت ماه ۱۳۹۱ اعلان عمومی کرد.
گروه داوران سیزدهمین دوره ی جایزه ی انجمن ترویج علم ایران مرکب از خانم ها: نوش آفرین انصاری، ترانه اقلیدس، اکرم قدیمی و آقایان: نصرالله افاضل، مهدی زارع، حسین شیخ رضایی، حسن نمک دوست، ایرج نیک سرشت و منصور وصالی درخواستهای رسیده را بر اساس شیوه نامه ی اهداء جایزه ی ترویج علم ایران مصوب هیئت مدیره ی انجمن ترویج علم ایران بررسی کرده است. برندگان نهایی براساس معیارهای اهداء جایزه که عبارتند از: سابقه ی فعالیت مؤثر در جهت همگانی کردن علم، گسترش تفکر علمی، سابقهی عملکرد نوآورانه و متفاوت با روش های رسمی موجود (در چارچوب وظایف رسمی و سازمانی)، زمینه سازی در راستای فعالیتهای خلاق و داوطلبانه انتخاب شدهاند. بعلاوه، افراد و نهادهایی که تا کنون جایزه ی ترویج علم را دریافت نکردهاند در اولویت قرار گرفته اند.
در نشست های داوری در هر مورد نظرات موافق و مخالف مطرح و رأی اکثریت ملاک انتخاب نامزد دریافت جایزه قرار گرفته است. با این حال معتقدیم که در هر کاری کاستی هایی وجود دارد که احتمالاً شامل این داوری ها نیز میشود. از سوی دیگر خرسندیم از این که امسال به یاری پروردگار انجمن ترویج علم ایران توفیق برگزاری مراسم اهداء جوایز ترویج علم را در آخرین روز از هفته ای یافته است که با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه آغاز شده است و بدین مناسبت این هفته را
«هفته ی علم» نام نهاده است. به امید آن که این نامگذاری سرآغازی باشد برای تداوم حرکت در سالهای آینده و در تقویم هجری شمسی ایرانی راه یابد.
گروه داوران سیزدهمین دورهی جایزه ی ترویج علم ایران از تمامی افراد و نهادهایی که به فراخوان انجمن ترویج علم ایران پاسخ داده اند قدردانی می نماید وامیدوار است که در سالهای آینده شاهد رشد و بالندگی هر چه بیشتر فعالان عرصه ی علم در ترویج و ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه باشد و ارتباط مستمری بین تلاشگران این عرصه با انجمن ترویج علم ایران وجود داشته باشد.
پایان قرائت بیانیه
*********
اعلام اسامی برندگان
گروه داوران از میان درخواست های رسیده ۹ مورد را منطبق با موضوع فعالیتهای ترویج علم تشخیص داد که به عنوان برندگان جایزه ی ترویج علم و یک مورد را به دلیل ارزش ذاتی کار در زندگی اجتماعی شایسته ی تقدیر می داند و به شرح زیر اعلان میکند:
۱- گروه داوران «جایزه ی پژوهش با موضوع ترویج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل کوشش پیگیر در راه پژوهش و تحقیق در باب جنبه‌های نظری و اجتماعی ترویج علم طی نوشته‌های گوناگون، از جمله کتاب «علم-در-جامعه»، که همواره توأم با عشق به دانایی و در مسیر ترویج علم در این سرزمین بوده است، به آقای محمد وحیدی اهداء می کند.
۲- گروه داوران «جایزه ی ویژه ی رسانه ها و ترویج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل ایجاد فضایی جذاب برای یادگیری همراه با اندیشه علمی، رعایت معیارهای علمی و ترویجی در تولید محتوای رسانه‌ای، تعهد و پای‌بندی به ملاک‌های ژورنالیسم علمی، پای‌بندی به اخلاق حرفه‌ای و قدمت و گستردگی فعالیت برای تمامی گروه های سنی به آقایان دکتر اسماعیل میرفخرایی و فرجالله صبا اهداء میکند.
۳- گروه داوران «جایزه ی بهمن بیگی برای معلمان مروج علم در مناطق محروم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل کوشش پیگیر در راه آموزش در مناطق محروم کشور و نیز شوق انگیز کردن امر آموزش، سابقه ی فعالیت داوطلبانه، مؤثر و مستمر جهت دسترس پذیر کردن آموزش برای دانش آموزان محروم در مناطق عشایری کشور، تداوم وگستردگی حوزه ی فعالیت به هر یک از چهار معلم ایثارگر مناطق عشایری ایران، آقایان: حمزه رزم جو، نوذر فریدونی، رضا مال احمدی و کریم کاظمی، که از شاگردان شادروان محمد بهمن بیگی، بنیانگذار آموزش عشایر ایران بوده اند، اهداء میکند.
۴- گروه داوران «جایزه ی نهاد مروج علم» سال ۱۳۹۱ را به دلیل تنوع و گستردگی فعالیت برای
گروههای سنی کودک، نوجوان و خانواده، تداوم فعالیت، ایجاد انگیزه و علاقه در میان کودکان، نوجوانان و بزرگسالان از طریق آموزشهای غیرمستقیم ترویجی متنوع، گسترش فرهنگ کتابخوانی، ایجاد کتابخانه در مناطق محروم و طرحهای مشخص برای آشناسازی همه ی گروههای سنی با فرهنگ غنی ایران، به خانه ی کتابدار کودک و نوجوان اهداء می کند.
همچنین، گروه داوران مؤسسه ی آموزشی رنگین کمان سپید را به عنوان نهادی مستقل که سهم قابل توجهی در ایجاد فضای اجتماعی شاد، خلاق و پویا برای سالمندان و میانه سالان داراست به دلیل ابتکار عمل در سوادآموزی و ایجاد مهارتهای لازم ادبی، علمی و اجتماعی در میان علاقه مندان شهر اصفهان شایسته تقدیر میداند و بدین مناسبت لوح تقدیر سیزدهمین دوره ی جایزه ی ترویج علم ایران را به این مؤسسه اهداء میکند.
۵- گروه داوران «جایزه ی ترویج علم ایران» سال ۱۳۹۱ را به دلیل انگیزه ی قوی، ایجاد بستری مناسب برای ارتقاء بینش و تفکر علمی در جامعه، فعالیت داوطلبانه و خلاقانه جهت
علاقه مند کردن تمامی گروههای سنی به تفکر علمی و زمینه سازی برای فعالیتهای علمی آنان از جمله تألیف کتاب علمی-ادبی با عنوان «افسانه ی پادشاه و ریاضیدان»، به آقای دکتر مهدی بهزاد اهداء می کند.
درپایان از زحمات همه دست اندرکاران مراسم تقدیر به عمل آورده آرزوداریم در دوره بعدی شاهد تلاشها وآثارگران قدر بیشتری باشیم.
