خلاصه گزارش برنامه هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران(۲۶-۲۰آبان ماه ۱۳۹۱)

 خلاصه گزارش برنامه هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی  ایران(۲۶-۲۰آبان ماه ۱۳۹۱)

انجمن ترویج علم ایران با هدف اشاعه تفکّر علمی، در سال جاری برای نخستین بار اقدام به برگزاری “هفته ترویج علم” کرد.  این هفته از تاریخ شنبه بیستم آبان تا بیست و ششم­ آبان ماه ۱۳۹۱ با موفقیّت و استقبال خوب و گسترده از سوی آحاد جامعه برگزار شد. مناسبت انتخاب ماه آبان برای برگزاری “هفته ترویج علم” هم­زمانی آن با “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه-(WSDPD)“ است. پیشینه نام­گذاری “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” به برگزاری کنفرانس جهانی علوم در سال ۱۹۹۹ میلادی در شهر بوداپستباز می­گردد. این کنفرانس به ابتکار مشترک یونسکو و شورای بین­المللی علوم برگزار شد و تصمیم به نام­گذاری “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” در سی و یکمین اجلاس کنفرانس عمومی یونسکو اتّخاذ گردید و مبنای تصمیم­گیری، تعهدات یونسکو در “کنفرانس جهانی علوم” بود و بر اساس آن تعهدات، از سال ۲۰۰۱ میلادی (۱۳۸۰ خورشیدی) روز دهم نوامبر برابر بیستم آبان به عنوان “روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه” نامیده شده است.

برای برگزاری این هفته، “ستاد برنامه­ریزی” با همراهی بیش از چهل تن از استادان دانشگاه، پژوهشگران و کارشناسان خبره به صورت کاملاً افتخاری و منظم تشکیل شد. تعدادی از نهادهای علمی، فرهنگی و اجرایی برای برگزاری این هفته اعلام آمادگی نمودند و نشان سازمانی همه آن­ها بر روی پوسترها و اطلاعیه­های هفته ترویج علم نقش بست، لیکن کمیته برگزاری هفته ترویج علم توفیق همکاری از جانب همه نهادهایی که برای پشتیبانی و همکاری مالی و اجرایی اعلام آمادگی نموده بودند،­ نیافت.

خلاصه فعالیت­های برگزار شده

شنبه ۲۰ آبان- افتتاحیه

هفته ترویج علم با حضور اساتید، پژوهشگران و اعضای انجمن ترویج علم ایران، در تالار حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، آغاز شد و سخنرانی­هایی توسط خانم دکتر اکرم قدیمی، خانم دکتر شیدا مهنام، خانم نوش آفرین انصاری، خانم دکتر نسرین مصفّا، آقای دکتر جعفر توفیقی، آقای اسفندیار معتمدی و آقای دکتر  مهدی بهزاد ارائه گردید. آقای مهندس کریمی­، مدیریت برنامه افتتاحیه  را به عهده داشتند.

یکشنبه ۲۱ آبان، “روز تاریخ علم”

در دومین روز از هفته ترویج علم­، دو برنامه برگزار شد.  صبح یکشنبه، با نشست تخصصی “دیپلماسی علم در خدمت صلح و توسعه” در دانشکده فنّی و مهندسی دانشگاه تربیت مدرّس آغاز شد. آقایان دکتر بهرام مستقیمی و امین قنبری سخنرانان علمی این نشست بودند. همچنین، در این نشست، دو نمایش تئاتری با موضوع صلح و دوستی توسط گروه پسران دیرآموز انجمن خیریه خورشید برگزار شد. برنامه بعدازظهر روز یکشنبه،­در محل موزه ملک که بهترین نماد تاریخ علم کشور است برگزار شد. نشست تخصصی تاریخ علم در موزه ملک  با حضور سخنرانان برجسته تاریخ علم کشور آغاز شد. سخنرانان مراسم عصر یکشنبه جناب آقای دکترحسین معصومی همدانی، سرکار خانم دکتررزهرا گویا، جناب آقای دکتر جمال موسوی و جناب آقای دکتر حمیدرضا گیاهی بودند. مدیریت این برنامه را آقای دکتر شیخ رضایی به عهده داشتند.

دوشنبه ۲۲ آبان،”روز رسانه­ها و ترویج علم “

سومین روز از هفته ترویج علم، یکی از پر­برنامه­ترین روز­ها بود. اولین برنامه با عنوان “مراکز علمی و ترویج علم” از ساعت ۱۰:۰۰ الی ۱۲:۰۰ در سالن کنفرانس وزارت علوم، تحقیقات و فنّاوری، با ارائه دو سخنرانی علمی و نمایش یک فیلم علمی- آموزشی ده دقیقه­ای برگزار شد.  دومین برنامه از ساعت ۱۴:۰۰ تا ۱۷:۰۰ در محل کمیسیون ملی یونسکو در تهران برگزار شد. این نشست با سخنان آقای دکتر محمد­رضا سعیدآبادی(دبیرکل کمیسیون ملی یونسکو) آغاز شد. دیگر سخنرانان این برنامه آقای دکتر جعفر توفیقی، خانم نیلوفر صادقی، آقای دکتر علی رجالی، آقای دکتر احمد پاکتچی، آقای دکتر هومن نجفی،آقای دکتر مهدی زارع، آقای سیاوش صفاریان­پور و خانم دکتر شیدا مهنام بودند. در سومین برنامه این روز، “روز رسانه­ها و ترویج علم” جمعی از روزنامه­نگاران علمی در دفتر روزنامه جام­جم گردآمدند و “کمیته رسانه و ترویج علم” در انجمن ترویج علم را تشکیل دادند.

سه­شنبه ۲۳ آبان “روز درهای باز دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی

چهارمین روز هفته به نام “روز درهای ­باز” نامیده شد. با توجه به اینکه دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی در توسعه علمی کشور نقش مؤثری دارند؛ یکی از برنامه­های این هفته بازدید عموم مردم بویژه دانش­آموزان، از دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی کشور تحت عنوان“روز درهای باز “ بود. با  این هدف که این اقدام سبب کسب تجربه برای دانش­آموزان شده و آنان را در انتخاب رشته تحصیلی و آیندۀ شغلی­شان یاری دهد. بر این اساس از شهریور ماه با همه دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی کشور مکاتبه شد. متاسفانه علیرغم اینکه تعدادی از دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی برای این برنامه اعلام آمادگی کرده بودند، اما بنا بر اطلاعات دریافتی دانش­آموزان و معلمان آنان پشت درب برخی از این دانشگاه­ها و مراکز ماندند و تلاش معلمان آنها برای بازدید راه به جایی نبرد. امیدواریم این ناهماهنگی­ها در  سال­های آتی مرتفع شود. با این حال پژوهشگاه رویان و خانه­های ریاضیات از مراکز پذیرای دانش­آموزان در طی این هفته بودند.

چهارشنبه ۲۴ آبان “روز اهدای کتاب”

صبح روز چهارشنبه از ساعت ۹-۱۲ “کارگاه آموزشی بازیابی اطلاعات و اسناد ملل متحد” توسط سرکار خانم نازنین قائم­مقامی از مرکز اطلاعات و مدارک سازمان ملل متحد درکتابخانه حسینیه ارشاد برگزار شد. در ادامه برنامه­های این روز، جناب آقای سید کاظم حافظیان رضوی سخنرانی با عنوان “در عصر کتابخانه­های مجازی چرا باید کتاب به کتابخانه­ها اهدا کرد؟“  ارائه کردند. یکی دیگر از برنامه­های این هفته، “برگزاری نمایشگاه نقاشی با موضوع صلح و دوستی” بود. این نمایشگاه طی هفته علم در کتابخانه حسینیه ارشاد دائر بود. همچنین در این روز، تعدادی کتاب به منظور توزیع به مناطق محروم کشور توسط مردم اهداء شد.

پنجشنبه ۲۵ آبان “روز ترویج علم”

روز بیست و پنجم آبان ماه با “نمایشگاه علم برای مردم” آغاز شد. این نمایشگاه با حضور جناب آقای دکتر سیدی معاون محترم علمی و پژوهشی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و تعدادی از استادان برجسته کشور در برج میلاد  افتتاح شد.  برای اولین بار در کشور مراکز گوناگون علمی، پژوهشی، فرهنگی، تجاری و هنری اعم از دولتی و غیردولتی در این نمایشگاه گرد هم آمدند. این نمایشگاه به دلیل ارتباط بین موضوع و مخاطب فضای جالبی ایجاد کرده بود. استقبال گسترده مردم از این نمایشگاه حاکی از نیاز جامعه به چنین نمایشگاه­هایی است. لازم به ذکر است که در کنار نمایشگاه، چادر صلح نیز برپا شده بود.  فهرست شرکت­کنندگان در نمایشگاه  به شرح زیر است:  انجمن ترویج علم ایران، برج میلاد تهران، اتحادیۀ انجمن­های علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران، نشریه لذت فیزیک، سازمان فضایی ایران، انجمن کتابداری و اطلاع رسانی، پارک علمی و تفریحی فن­آموز، شورای خانه­های ریاضیات، بانک صادرات ایران، انجمن علمی دانشجویی دانشکده برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، شهرک علمی و تحقیقاتی اصفهان، ماهنامه آسمان شب، مجله دانستنی­ها، معاونت فرهنگی-اجتماعی شهرداری تهران، معاونت فرهنگی-هنری شهرداری تهران، خانه ریاضیات تهران، موزه علوم و فناوری تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر، آقای سیروس برزو (روزنامه نگار علمی)، انجمن دانشجویی فیزیک دانشگاه شهید رجایی، کمیسیون ملی یونسکو ، انتشارات دیبایه، شرکت ملی صنایع پتروشیمی، ماهنامه نجوم، خانه کتابدار کودک و نوجوان، کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، انجمن نجوم ایران، انجمن حمل و نقل ریلی ایران و دانشگاه آزاد اسلامی قزوین.

مراسم اعطای سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم هم در روز پنچشنبه ۲۵ آبان ماه در سالن سعدی برج میلاد با حضور جمع کثیری از مردم بویژه برندگان این دوره  از جایزه برگزار شد. آقای دکتر شیخ رضایی دبیر انجمن، مدیریت این  برنامه را به عهده داشتند. این مراسم با سخنرانی  جناب آقای فرزاد هوشیار مدیر عامل برج میلاد آغاز شد. سپس  جناب آقای دکتر مهدی زارع، گزارشی از روند اعطای جایزه ارائه و در ادامه،  جناب آقای  دکتر داریوش فرهود- درباره “اخلاق در علم”  سخن گفتند. پس از آن سرکارخانم دکتر ترانه اقلیدس بیانیه سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم را قرائت  کردند. در خاتمه برندگان جوایز سخن گفتند.  گفتنی است این مراسم با استقبال پرشوری مواجه بود.

بعد از مراسم سیزدهمین دوره جایزه ترویج علم، برنامه “شب علم” با مشارکت شورای خانه­های ریاضیات (با حضور جناب آقای دکتر مهدی بهزاد، جناب آقای دکتر یحیی تابش،جناب آقای شریفی وجناب آقای بهرامی) و پارک فن­آموز (با عنوان شب فیزیک توسط آقای حازم فریپور و همکارانشان ) در گالری برج میلاد برگزار شد. مدیریت این برنامه را سرکار خانم دکتر ترانه اقلیدس به عهده داشتند.

جمعه ۲۶آبان ماه – اختتامیه

مراسم اختتامیه در روز جمعه ۲۶ آبان ماه در سالن سعدی برج میلاد برگزار شد. ابتدا خانم دکتر قدیمی رئیس انجمن، از  کلیه کسانی که در این هفته با انجمن همراهی کردند تشکر و قدردانی کرده، پیشنهاداتی برای ادامه برنامه در سال­های آتی ارائه کردند.

سپس جناب آقای دکتر  علی اکبر موسوی موحدی استاد ممتاز دانشگاه تهران و رئیس شبکه دانشمندان جهان اسلام سخنان مبسوطی ارائه کردند.

پس از آن  سرکار خانم فاطمه پورفرد رئوس کلی بیانیه هفته علم را قرائت کردند. در ادامه این مراسم از افراد و نهادهایی که در برگزاری این هفته انجمن را یاری کرده بودند تقدیر شد. مدیریت این برنامه را آقای سیاوش صفاریان پور عهده­دار بودند.

اسامی برخی از سازمان­هایی که در برگزاری برنامه هفته علم در ایران مشارکت داشتند به شرح زیر است.

v     کمیسیون انجمن­های علمی ایران؛

v     معاونت علمی– فناوری ریاست جمهوری؛

v     مرکز  منطقه­ای اطلاع­رسانی علوم و فناوری؛

v     باشگاه فن­آموز– شرکت سراج؛

v     اتحادیۀ انجمن­های علمی- آموزشی معلمان فیزیک ایران؛

v     معاونت امور اجتماعی و فرهنگی –اداره کل آموزش­های شهروندی؛

v     شبکه چهار سیمای جمهوری اسلامی ایران؛

v     کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد؛

v     برج میلاد؛

v     بانک صادرات ایران؛

v     شورای خانه های ریاضیات؛

v     نشر دیبایه.

لازم به ذکر است که علاوه بر انجمن ترویج علم ایران و سازمان­ها و نهادهایی که در برپایی این هفته با انجمن همکاری کردند، نهادها و سازمان­های دیگری نیز برنامه­هایی  برای بزرگداشت این مناسبت تدارک دیده بودند، که اسانی آنها به شرح زیر است.

v     دانشگاه تربیت دبیر شهید رجایی؛

v     انجمن علمی دانشجویی دانشکده فیزیک دانشگاه تهران؛

v     پژوهشکده نجوم؛

v     ماهنامه نجوم( انتشار ویژه نامه صبح زاهدان، و برگزاری نشست علمی در  شهرهای تبریز و کاشان)؛

v     دبیرستان فرهیختگان؛

v     مؤسسه توسعه پایدار هرمد و کتابخانه عمومی پیامبر اعظم؛

با مراجعه به سایت یونسکو در تهران، شاهد تفاوت­های کمی و کیفی برنامه­های سایر کشورها نسبت به  جمهوری اسلامی ایران می­باشیم. شاید دلیل آن برقراری یک هفته مراسم در ایران باشد. براساس تجربه سال جاری انجمن ترویج علم می­توان به یونسکو پیشنهاد نمود، بزرگداشت هفته جهانی علم در سراسر جهان طی یک هفته برگزار شود.

خلاصه فعالیت­های هفته ترویج علم در جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۹۱

تجربه انجمن ترویج علم ایران در هفته ترویج علم نشان داد این برنامه در صورت استمرار، می­تواند در جلب توجه عموم مردم به علم و کاهش شکاف بین علم و جامعه تاثیرگذار باشد. با این حال نیازمند اقدام به موارد زیر است:

• توجه بیشتر سیاست­گذاران و برنامه­ریزان کشور نسبت به اهمیت ترویج علم و حمایت از برنامه­های ترویج علم؛
• حضور و مشارکت نهاد آموزش و پرورش (با توجه به اینکه دانش­آموزان می­توانند بهترین مخاطبان باشند)؛
• حضور و مشارکت دانشگاه­ها و مراکز پژوهشی، انجمنهای علمی و  سایر نهادهایی که در تولید علم نقش دارند در گسترش فعالیت­های ترویج علم در جامعه مؤثرند؛
• مشارکت و ارتباط تنگاتنگ رسانه­ها در برنامه­ریزی برنامه­های این هفته؛

• تخصیص  ردیف بودجه در قانون بودجه کشور جهت ترویج علم؛
• توصیه جهت ثبت جهانی نام دانشمندان، فلاسفه، ادیبان و هنرمندان ایرانی و آثار با ارزش آنان و نیز اماکن تاریخی؛
• راه­اندازی کاروان­های علمی در نقاط مختلف کشور؛
• تأسیس خانه ترویج علم به عنوان مکانی که بتواند زمینه ارتباط مناسب بین علم و جامعه را فراهم سازد؛
• استقرار دبیرخانه دائمی هفته علم در خانه ترویج علم.