گرامی‌داشت سالانۀ هفتۀ ترویج علم در ایران که همزمان است با روز جهانی علم در خدمت صلح و توسعه، روزی که از سوی سازمان یونسکو در تقویم جهانی ثبت شده است، اکنون به رویه‌ای نسبتاً جاافتاده و شناخته‌شده در کشور ما تبدیل شده است. اینک که ششمین دورۀ چنین گرامی‌داشتی برگزار می‌شود می‌توان امیدوار بود که، علیرغم تمام دشواری ها و موانع، توجه دست‌کم بخشی از افکار عمومی، سازمان‌های غیردولتی و سیاستگذاران و تصمیم‌گیران دولتی به مقولۀ ترویج علم و اهمیت آن جلب شده باشد. اگر ترویج علم را در گسترده‌ترین معنای آن دربردارندۀ هرگونه فعالیت و برنامه‌ریزی‌ای بدانیم که با هدف کاستن از شکافِ رو به فزونی میان نهادها و افراد تولیدکنندۀ علم از یک سو و عموم شهروندان، سیاستگذاران، نهادهای دولتی، سازمان‌های مردم‌نهاد و همۀ مصرف‌کنندگان علم از سوی دیگر انجام می‌گیرد، آن‌گاه باید امید داشت که تداوم گرامی‌داشت هفتۀ ترویج علم به معنای آگاهی یافتن از این نکته است که ترویج علم یکی از اولویت‌های ملّی ما است.
اما چرا باید ترویج علم را اولویتی ملی دانست؟ در زمانه‌ای که با توسل به آمار نگارش مقالات علمی ادعای سیاستگذاران آن است که ایران در میان کشورهای پیشرو در تولید علم و فناوری قرار دارد، نگاهی به جامعه و مسائل و مشکلات روزمرۀ آن، و به‌ویژه نگاهی به نحوۀ مواجهۀ ما با بحران‌های فراگیر طبیعی، اجتماعی و اقتصادی، نشان می‌دهد که کمتر ردپایی از توجه به علم و تفکر علمی در جای‌جای نظام تصمیم‌گیری و همچنین فرهنگ عمومی ما به چشم می‌خورد. با توجه این شکاف، بی‌دلیل نیست اگر ادعا کنیم ترویج علم یکی از راه‌های پر کردن چنین خلأیی است. تا دانش تولیدشده در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی به زندگی روزمرۀ مردم راه نیابد و اثر خود را بر ارتقای کیفیت زندگی آنان نگذارد و تا شهروندان نظارتی دموکراتیک بر علم و فناوری نداشته باشند، ادعای توسعۀ علمی با توسل صرف به تعداد دانشگاه‌ها، مقالات نگاشته‌شده و فارغ‌التحصیلان ادعایی برخطا است. در یک کلام، بدون داشتن شهروندانی مطلع از یافته‌های علمی که اطلاعات و شیوۀ تفکر نقادانه را درونی و از آنِ خود کرده باشند، جامعه‌ای مدنی شکل نخواهد گرفت، و در غیاب جامعۀ مدنی صرف افزایش تولیدات علمی راه به جایی نخواهد برد. ضمن آنکه بدون دخالت دادن مهارت‌ها و حساسیت‌های فرهنگی و اخلاقی شهروندان در فرایند تولید علم و فناوری احتمال به بیراهه رفتن این دو مقوله و تبدیل شدن آنها به ابزارهایی غیرکارآمد بسیار است.
اکنون که هیئت مدیرۀ فعلی انجمن ترویج علم ایران آخرین دوره از مراسم اهدای جایزۀ ترویج علم را در دورۀ فعالیت خود برگزار میکند، امیدوار است آنچه این سازمان غیردولتی در سال‌های گذشته انجام داده گام کوچکی باشد برای هموارتر کردن راه کوشندگان ترویج علم در ایران و چراغ این فعالیت‌ها در آینده نیز روشن بماند و فعالانی کوشاتر اقدامات انجامشده را به‌شکلی بهتر و جامع‌تر به پیش برند. هیئت مدیرۀ انجمن ترویج علم ایران با افتخار اعلام میکند که تنوع و حجم فعالیتهای ترویجی انجامشده در کشور بیش از آن است که جایزۀ ترویج علم بتواند انعکاس منصفانۀ همۀ آنها باشد. با این حال، شاید تذکر این نکته خالی از لطف نباشد که در حوزۀ ترویج علم بار اصلی نخست بر دوش نهادها و کوشندگان مدنی است و پس از آن است که پای بخش‌های دولتی به میدان باز می‌شود. سازمان‌های مردم‌نهاد و فعالان بخش خصوصی، با توجه به مسائل و مشکلات حاد کشور، از قبیل بحران آب، آلودگی محیط زیست، بحران انرژی، بحران اعتماد اجتماعی و …، برای ارائۀ راهکارهایی کارآمد نیازمند توجه به مقولۀ ترویج علم‌اند. اما از سوی دیگر، شهروندان باید شاهد آن باشند که دولتمردان به علم و تفکر علمی ارزش و بهایی شایسته می‌دهند و برای حل مشکلات پیشرو به علم اعتماد دارند. دولت نیز باید زمینه‌هایی برای مطرح شدن مقولۀ ترویج علم در اسناد بالادستی، برنامه‌های توسعۀ کشور و همچنین بودجه‌های سالانه فراهم کند تا بتواند نقش حمایتی خود را به‌درستی ایفا کند.
انجمن ترویج علم ایران امید دارد شبکه‌های کوشندگان و فعالان ترویج علم در سال‌های آتی تشکیل و تقویت شود تا از این طریق تجارب کسب‌شده انباشته و منتقل گردد و نسل‌های بعد مجبور به گام نهادن در مسیرهای طی‌شده نباشند. همچنین انجمن ترویج علم ایران امیدوار است برندگان و تقدیرشدگان جایزۀ ترویج علم ارتباط خود را با انجمن حفظ و این نهاد را به دیگر فعالان این حوزه معرفی کنند تا شاهد شکل‌گیری شبکه‌های بزرگ‌تری از افراد و نهادها باشیم.
هیئت مدیرۀ انجمن ترویج علم ایران با پاسداشت فعالیت‌ها و تلاش‌های ارزندۀ مدنی و ترویجی یکی از بنیانگذاران خود، بانو توران میرهادی، که اینک در نخستین سالگرد درگذشت او هستیم، مایل است بار دیگر بر اهمیت توجه به کودکان در مقولۀ ترویج علم تأکید و بر این نکته پافشاری کند که هیچ اقدام و برنامه‌ای در راه ترویج علم موفق نخواهد بود، مگر آنکه نگاهی نیز به کودکان و ارتقای درک علمی آنان داشته باشد. به همین دلیل، انجمن ترویج علم ایران با افتخار اعلام میکند که از این پس جایزۀ ویژه‌ای با نام جایزۀ میرهادی در ترویج علم به آن نهادها و افرادی اهدا خواهد کرد که تمرکز فعالیتهای ترویج علمی خود را کودکان قرار داده باشند. امید است از سال آینده شاهد اهدای این جایزه و تأثیرگذاری آن بر ارتقای فعالیتهای ترویجی باشیم.
هیئت مدیرۀ انجمن ترویج علم ایران با تشکر از هیئت داوران (سرکار خانم مهرناز خراسانچی (دبیر هیئت)، آقای دکتر مهدی زارع، سرکار خانم منیره همایونی، سرکار خانم ناهید آموزگار، سرکار خانم دکتر فرشته تقوی، سرکار خانم بهاره صفوی و جناب آقای مهندس محمود کریمی) که زحمت بررسی و ارزیابی پروندۀ داوطلبان دریافت جایزۀ ترویج علم را بر عهده داشتند و بر اساس نظر این هیئت جوایز هجدهمین دورۀ جایزۀ ترویج علم ایران در سال ۱۳۹۶ را به افراد و نهادهای زیر اهدا میکند.
هیئت داوران به دلیل یک عمر فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند، همه جانبه، مستمر و مدنی برای طرح مباحث و مقولات زیست محیطی و همچنین توجه ویژه به زیست بوم کشور و جلب توجه افکار عمومی به مقولات زیست محیطی و برقراری ارتباط با عموم مردم با استفاده از رسان ههای هنری و مشارکت در راهاندازی نهادهای فعال در حوزۀ محیط زیست جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به جناب آقای دکتر اسماعیل کهرم تقدیم می کند.
هیئت داوران به دلیل فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند، همه جانبه، انسانی و اخلاقی در حوزه های دانشگاهی و عمومی برای بسط دانش جامعه شناسی و همچنین تعهد به تداوم کار فرهنگی، ترویجی و علمی و به ویژه توجه به مقولۀ سیاستگذاری علم و آموزش عالی جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به جناب آقای دکتر مقصود فراستخواه تقدیم می کند.
هیئت داوران به دلیل فعالیت و تلاش بی وقفه، مسئولانه، هدفمند و مستمر در حوزه های دانشگاهی و عمومی برای بسط دانش ریاضی و همچنین تعهد به ترویج ریاضیات در مدارس، مشارکت در بنیان‌گذاری خانۀ ریاضیات و مشارکت در راهاندازی انجمن‌های علمی-آموزشی معلمان در اصفهان جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به جناب آقای دکتر علی رجالی تقدیم میکند.
هیئت داوران به دلیل انجام فعالیت های ترویجی و آموزشی در زمینۀ ترویج علم و فناوری از طریق ادارۀ موزۀ علوم و فناوری و همچنین راهاندازی موزه‌های سیار، جشنواره‌های دانش‌آموزی و کوشش برای ارائۀ درک جدیدی از علم جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به موزۀ علوم و فناوری تقدیم می کند.
هیئت داوران به دلیل انجام فعالیت های ترویجی، علمی، مدنی و آموزشی در زمینۀ توسعه و ترویج تفکر خلاق در جامعه و همچنین ایجاد و تقویت فعالیتهای مولد میان زنان و جوانان و ترویج دانش کارآفرینی میان عموم مردم جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به بنیاد توسعۀ کارآفرینی زنان و جوانان تقدیم میکند.
هیئت داوران به دلیل فعالیت های گسترده و پیگیر در تلویزیون با هدف معرفی علم به زبان ساده به عموم مردم و تلاش های بی وقفه و مسئولانه برای تولید برنامه هایی جذاب و اطلاع بخش در زمینۀ علوم جایزۀ ترویج علم سال ۱۳۹۶ را به سرکار خانم مریم فیروزی تقدیم می کند.
هیئت داوران به دلیل سال ها خدمت صادقانه در حوزۀ آموزش عشایری و همچنین تلاش برای اعتلای علم و اندیشه میان دانش‌آموزان این مناطق جایزۀ معلمان مروج علم در مناطق محروم (جایزۀ بهمن‌بیگی) در سال ۱۳۹۶ را به سرکار خانم تهمینه رزمجویی تقدیم می کند.
