فراخوان شانزدهمین دوره «جایزه ترویج علم ایران»، سال ۱۳۹۴
«جایزه ترویج علم ایران» چیست؟
انجمن ترویج علم ایران، انجمنی علمی است که تحت پوشش کمیسیون انجمن‌های علمی کشور فعالیت می کند. این انجمن مفتخر است که در سال ۱۳۹۴ برای شانزدهمین دوره متوالی «جایزه ترویج علم ایران» را به بهترین و خلاقانه‌ترین کوشش‌هایی که از سوی معلمان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، مترجمان، پژوهشگران، مروجان علم، برنامه‌سازان و فعالان رسانه‌ای، فعالان زیست‌محیطی، دانشجویان، استادان دانشگاه، سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و حامیان مالی، رسانه‌ها، مدارس، نهادها، ناشران، مراکز علمی، سایت‌ها، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، انجمن‌های علمی، فرهنگ‌سراها، نشریات، سازمان‌های مردم‌نهاد و همه افراد حقیقی و حقوقی دیگر، اعم از انتفاعی،غیرانتفاعی، دولتی و غیر دولتی، در راه ترویج علم صورت گرفته، اهداء کند.
منظور از «ترویج علم» چیست؟
داوران «جایزه ترویج علم ایران»، ترویج علم را در گسترده‌ترین معنای آن شامل هر کوششی می دانند که به یکی از موارد زیر پرداخته باشد: قابل فهم کردن مفاهیم، روش‌ها، دستاوردها، تاریخ، نقش اجتماعی و امکانات علم و فنّاوری برای عموم مخاطبان؛ بالا بردن سواد علمی جامعه؛ برقراری و گسترش ارتباط میان تولیدکنندگان علم و فنّاوری و عموم مردم و پیشبرد گفتگوهایی دو جانبه میان آنان برای آشنایی با نقطه‌نظرات یکدیگر؛ معرفی فرهنگ و تفکر علمی و انتقادی و کاربرد آن در همه حوزه‌های تصمیم‌گیری فردی و اجتماعی؛ معرفی علم به دانش‌آموزان و نسل‌های آینده به عنوان کندوکاوی لذت‌بخش در راه شناخت طبیعت و جامعه؛ جلب توجه عموم مردم به مقولات زیست‌محیطی و دعوت از طراحان و پدیدآورندگان فنّاوری در رعایت کردن استانداردهای زیست‌محیطی؛ معرفی فناوری‌های نوپدید به عموم مردم و بحث انتقادی درباره مزایا و معایب آن‌ها؛ پژوهش نظری و تاریخی درباره مفاهیم ترویج علم و سواد علمی و بررسی انواع الگوهای بین‌المللی و ملّی موجود در ارتقاء آن‌ها؛ مطالعه سیر تاریخی ترویج علم در ایران و جهان.
روش‌های ترویج علم کدام است؟
در «جایزه ترویج علم ایران»، محدودیتی در مورد «روش» بکار برده شده برای ترویج علم وجود ندارد و نامزد دریافت جایزه می‌تواند از یکی از شیوه‌های زیر یا هر شیوه خلاقانه دیگری استفاده کرده باشد: تدریس، نگارش کتاب و مقاله، سخنرانی‌های عمومی، انتشار مجله، ساخت برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، راه‌اندازی سایت، نمایش آزمایشهای علمی، برگزاری بازدیدهای علمی، تهیه فیلم و لوح فشرده، ساخت وسایل و ابزار، نگارش پایان‌نامه دانشگاهی و … . همان‌گونه که محدودیتی درباره شیوه‌های ترویج علم وجود ندارد، مواد، مصالح و ابزارهای بکار رفته در فعالیت‌های ترویجی نیز می‌تواند شامل هر مورد خلاقه‌ای باشد.
چه کسانی می‌توانند برای جایزه «ترویج علم ایران» نامزد شوند؟
اصلی‌ترین شرایط اهدای «جایزه ترویج علم ایران» عبارتند از نوآورانه و مستمر بودن فعالیت‌های انجام شده. نوآورانه بودن به آن معنا است که فعالیت‌های انجام شده صرفاً در قالب وظایف سازمانی/ حرفه‌ای از قبیل تدریس، ترجمه و … نباشند و کاندیدای دریافت جایزه با برداشتن گامی فراتر از وظایف حرفه‌ای، در حوزه کاری خود اقدام تازه‌ای برای ترویج علم کرده باشد. استمرار نیز بدان معنا است که مدارک ارائه شده از جانب نامزد دریافت جایزه، یا معرفی‌کنندگان او، نشان دهند که نامزد در بازه زمانی قابل ملاحظه‌ای دغدغه ترویج علم داشته و در طی زمان با بهبود کیفیت کاری خود توانسته تجربیاتی را در این زمینه گرد آورد.
به دلیل نبود محدودیت بر روی شیوه‌های ترویج علم، نمی‌توان فهرست کاملی از همه فعالیت‌هایی که ممکن است برنده «جایزه ترویج علم ایران» شوند، ارائه داد. اما در زیر به برخی از حوزه‌هایی که در سال‌های پیش موفق به کسب جایزه شده‌اند، اشاره می‌شود.
- جایزه معلم مروج علم در مناطق محروم (جایزه بهمن‌بیگی): انجمن ترویج علم به منظور قدردانی از کوشش‌های معلمان مروج علم در مناطق محروم که در راه ارتقای بینش علمی دانش‌آموزان فعالیت کرده‌اند یا طرح‌های مؤثری را برای علاقه‌مند‌کردن آنان به علم به اجرا درآورده‌آند یا به هر شکل در راه همگانی کردن علم و فرهنگ علمی کوشیده‌اند، «جایزه بهمن‌بیگی» به بهترین معلم معرفی شده اهداء می‌کند. عملکرد معلم دریافت‌کننده این جایزه باید مبتکرانه و فراتر از وظایف رسمی باشد و منجر به علاقه‌مندشدن دانش‌آموزان یا دیگر گروه‌های مخاطب به علم شده باشد. به دلیل ملاحظات حامی مالی این بخش از جایزه، فقط معلمان مناطق محروم و خارج از مراکز استان‌ها می‌توانند نامزد دریافت این جایزه شوند. سایر معلمان کشور نیز ممکن است به دلیل فعالیت‌های ترویجی خود برنده جایزه ترویج علم شوند، اما جایزه بهمن‌بیگی به آنان اهداء نخواهد شد. معیارهای اصلی داوری در این بخش عبارتند از خلاقانه بودن فعالیت‌های ترویجی، استمرار و تکمیل فعالیت‌ها در طی زمان، تناسب و سازگاری فعالیت‌ها با محیط انجام آن‌ها و سرانجام نهادینه شدن فعالیت‌ها که به معنای گسترش دامنه آن‌ها فراتر از فعالیت‌های فردی است.
- جایزه نهاد مروج علم: انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های نهادها و سازمان‌های مروج علم، از جمله خانه‌های علم، موزه‌های علم، کاوش‌کده‌ها، رصدخانه‌های عمومی، آسمان‌نماها، پژوهش‌سراها، انجمن‌های علمی، باغ علم و دیگر نهادها و مؤسسات حقوقی‌ای که فعالیت‌های شاخصی در زمینه ترویج علم داشته‌اند، به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ای اهداء نماید. برای دریافت این جایزه که مخصوص اشخاص حقوقی (دولتی و غیردولتی) است، لازم است که نهاد نامزد شده یا معرفی‌کنندگان علاوه بر مستندات و مدارک عمومی که در بخش مربوطه ذکر شده‌اند، موارد زیر را هم تا آنجا که موجود است برای انجمن ارسال کنند: خلاصه گزارش فعالیت نهاد در سال گذشته (فروردین تا اسفند ۹۳)؛ برنامه مدون سالانه که نشانگر تنوع فعالیت‌ها و روش‌های بکار رفته و اطلاع‌رسانی مناسب باشد؛ مستندات دال بر تنوع و شمول مخاطبان؛ مستندات مربوط به انتشارات، دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها، همایش‌ها و سمینارها؛ مستندات مربوط به تورهای علمی و فعالیت‌های گروهی؛ مستندات مربوط به ساختار سازمانی و کارشناسان نهاد؛ مستندات مربوط به طرح‌ها و نمایشگاه‌های برگزار شده؛ مستندات مربوط به فعالیت‌های باشگاهی؛ مستندات مربوط به کیفیت مدیریت، آموزش کارکنان و فعالیت‌های کتابخانه‌ای.
- جایزه رسانه مروج علم: انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های فعالان و سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از مطبوعات، رادیو ، تلویزیون ، خبرگزاری‌ها، وب‌گاه‌های خبری و …)، به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ای اهداء نماید. این جایزه می‌تواند به روزنامه‌نگاران شاغل در مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها و وب‌گاه‌های خبری و همچنین روزنامه‌نگاران عکاس، طراحان و گرافیست‌ها، نویسندگان، مترجمان و دست‌اندرکاران تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی که به شکل حرفه‌ای به ترویج علم می‌پردازند، اهداء شود. سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از چاپی، آن‌لاین، رادیویی و تلویزیونی) و زیرمجموعه‌های آن‌ها (صفحه یا برنامه) نیز می‌توانند در زمره نامزدهای احتمالی قرار گیرند. همچنین داوران نامزدی کسانی را که در قالب وب‌گاه و وبلاگ شخصی به‌طور مستمر به ترویج علم پرداخته‌اند مورد توجه قرار می‌دهند.
- جایزه پژوهشگر و مترجم مروج علم: انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از کوشش‌های پژوهشی و علمی- دانشگاهی‌ای که با موضوع ترویج علم و بررسی ابعاد نظری، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و عملی آن انجام یافته است، جایزه‌ای را به بهترین پژوهش معرفی شده اختصاص دهد. همچنین ناشران و مترجمانی که به شکل مستمر در راه عرضه محصولات مروج علم کوشیده‌اند، می‌توانند نامزد دریافت این جایزه باشند. لازم است که مترجمان و ناشران اصل متون ترجمه شده را نیز به همراه ترجمه فارسی آن‌ها ارسال نمایند. هر پایان‌نامه دانشگاهی، کتاب و مقاله اصیل علمی که حاوی ایده‌هایی نو درباره ترویج علم باشد، می‌تواند در این بخش نامزد دریافت جایزه شود.
- جایزه فعالان محیط‌زیستی مروج علم: انجمن ترویج علم مایل است به منظور قدردانی از تلاش‌های فعالان و کوشندگان محیط‌زیست که برای پیشبرد اهداف خود از فعالیت‌های ترویجی در زمینه علم و فناوری استفاده کرده‌اند، جایزه‌ای را به بهترین نامزد معرفی شده، اهداء نماید.
چه کسانی جایزه «ترویج علم ایران» را دریافت نخواهند کرد؟
«جایزه ترویج علم ایران» به کسانی که به صورت تخصصی مشغول تولید، انتشار و تدریس علم یا محصولات فناورانه هستند، اما در کنار این اشتغال حرفه‌ای، گامی در راه عمومی‌سازی و ترویج علم برنداشته‌اند، اهداء نخواهد شد. به عنوان نمونه، معلمان و استادانی که صرفاً به تدریس علم مشغول‌اند، اما روش‌هایی نوآورانه برای ترویج علم بکار نبسته‌اند، از دایره نامزدهای دریافت این جایزه بیرون خواهند بود. همچنین پژوهشگران، نویسندگانی، مترجمان، برنامه‌سازان، مخترعان، نهادها و همه افراد حقیقی و حقوقی دیگری که در چارچوب‌های رسمی کشور صرفاً به تولید محتوای تخصصی علمی و فناورانه مشغول اند، اما به ارتباط میان مردم و علم نمی‌پردازند، از دایره شمول این جایزه بیرون خواهند بود. علاوه بر این، اگر نامزد دریافت جایزه در قید حیات نباشد، جایزه به او تعلق نخواهد گرفت. افرادی که پیش از این «جایزه ترویج علم ایران» را دریافت کرده باشند نیز برای بار دوم نمی‌توانند این جایزه را کسب کنند.
مدارک لازم برای نامزد شدن چیست؟
هر فرد یا نهادی که خود نامزد دریافت «جایزه ترویج علم ایران» است یا می‌خواهد فرد یا نهادی دیگر را برای دریافت این جایزه معرفی نماید، لازم است مدارک و مستندات عمومی زیر را برای دبیرخانه جایزه ارسال کند.
- رزومه فرد یا نهاد نامزد شده شامل نام کامل و رسمی، نشانی و شماره تلفن، شرح سوابق و فعالیت‌های انجام شده و همچنین مشخصات و شماره تلفن فرد یا نهاد معرف (در صورت وجود)
- نامه‌ای در شرح فعالیت‌های فرد یا نهاد نامزد شده شامل بیان دلایل اصلی معرفی، صلاحیت‌های نامزد و گستره تأثیرگذاری فعالیت‌ها
- مستندات، مدارک و مشخصات کامل فعالیت‌ها و طرح‌های اجرا شده شامل اصل آثار تولید شده مکتوب و هر گونه گزارش، فیلم، عکس و دیگر اطلاعات تکمیلی که به فعالیت‌های ترویجی نامزد مربوط باشند.
در صورت نیاز به مستندات بیشتر، دبیرخانه در تماس با نامزدها شرح موارد درخواستی و همچنین زمان و نحوه ارسال آن‌ها را اطلاع خواهد داد.
زمان ارسال مدارک، اهداء جایزه و نشانی دبیرخانه چیست؟
آخرین مهلت ارسال مدارک ۳۰ مرداد ماه ۱۳۹۴ است و جایزه در آبان ماه ۱۳۹۴ اهداء خواهد شد.
نشانی دبیرخانه انجمن ترویج علم ایران به قرار زیر است: تهران، خیابان کریم‌خان زند، نبش خیابان عضدی، ساختمان دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه دوم، اتاق ۲۲۵.
تلفن: ۸۱۰۳۲۲۵۱ – دورنگار: ۸۱۰۳۲۲۵۱
پست الکترونیکی: tarvijeelm@yahoo.com
وب‌گاه: www.popscience.ir
