گزارش کارگاه ژورنالیسم علمی
۱۲-۱۰ مردادماه ۹۴
تهران – ایران
کارگاه ژورنالیسم علمی به همت انجمن ترویج علم، مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور و مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه در راستای ارتقای توانمندی ها و مهارت های روزنامه نگاران علم، به مدت سه روز از تاریخ ۱۰ تا ۱۲ مرداد ۱۳۹۴ برگزار شد. ریچارد استون، دبیر بخش بین الملل نشریۀ ساینس، مدرس این کارگاه بودند. حضور ریچارد استون به عنوان چهرۀ برجستۀ بین المللی در زمینۀ گزارشگری و ویراستاری مقاله های علمی عمومی، یکی از مهمترین امتیازات این کارگاه بود که استقبال گستردۀ روزنامه نگاران، پژوهشگران و نیز علاقه مندان به این حوزه را به دنبال داشت و در نهایت با توجه به محدودیت هایی که در مورد ظرفیت کارگاه وجود داشت، از تعداد معدودی از متقاضیان برای شرکت در این دورۀ آموزشی دعوت شد.
مفاهیم اساسی در روزنامه نگاری علم، معیارهای انتخاب موضوع برای مقاله های علمی عمومی، اصول نگارش و گزارشنویسی در نشریه های علمی عمومی مهمترین مباحث روز نخست این کارگاه را تشکیل می دادند. همچنین، در ادامۀ روز نخست، مشارکت کنندگان در کارگاه به همراه ریچارد استون با شبیه سازی یک کنفرانس مطبوعاتی و فرایند گردآوری اطلاعات تکمیلی از منابع دیگر، به بررسی چگونگی ارتباط روزنامه نگار علم با منابع خبری در جریان تدوین یک گزارش خبری علمی پرداختند.
بررسی عناصر اصلی در تدوین گزارشهای علمی مبتنی بر تجربیات ریچارد استون، محور اصلی برنامه های روز دوم را تشکیل داد و در نهایت روز دوم با بررسی و تحلیل مشارکتی مقاله های نشریۀ ساینس پایان یافت و روز سوم کارگاه به نقد و بررسی مشارکتی گزارش های علمی تدوین شده از سوی مشارکت کنندگان در کارگاه اختصاص یافت. در ادامه، دو تن از روزنامه نگاران و دو تن از پژوهشگران حوزۀ ارتباطات علم به ارائۀ تجربیات روزنامه نگاشتی و پژوهشی خود پرداختند و برنامۀ روز سوم با نقد و ارزیابی این تجربیات از سوی مشارکت کنندگان پایان یافت.
گفتنی است، این کارگاه در دو نوبت صبح و عصر در روزهای شنبه و یکشنبه و نوبت صبح در روز دوشنبه برگزار شد و در نهایت، حاضران موفق به اخذ گواهی شرکت در کارگاه از سوی نشریۀ ساینس شدند.
نیم روز اول
برای حضور در این کارگاه بیش از ۱۵۰ نفر نام‌نویسی کردند که پس از بررسی شرایط علمی افراد، ۴۰ نفر برگزیده شدند.
کارگاه “ژورنالیسم علمی” از ساعت ۹ صبح روز شنبه ۱۳۹۴/۰۵/۱۰ به مدت سه روز در تهران برگزارشد و میزبان روزنامه‌نگاران علم و علاقمندان حوزه ارتباطات علم بود.
ریچارد استون در بخش نخست کارگاه به موضوع روایت در روزنامه‌نگاری علمی پرداخت و با ذکر نمونه‌هایی از تجربیات خود در پرونده‌های علمی مختلف، دورنمایی از نحوه انعکاس موضوعات و رویدادهای علمی در نشریه های علمی را برای حاضران ترسیم کرد.
دبیر بخش بین‌الملل نشریه ساینس با بررسی پرونده‌هایی از جمله پروژه شبیه‌سازی ماموت در سیبری توسط دانشمندان ژاپنی، شیوع یک بیماری عجیب در سیبری، محوطه آزمایش بمب اتمی در قزاقستان، وضعیت پژوهش‌های علمی در کره شمالی و نگاهی به چرنوبیل بعد از فاجعه اتمی، به تشریح شیوه‌های معمول در روزنامه‌نگاری علمی و ویژگی‌های مختص آن پرداخت.
مدرس کارگاه “ژورنالیسم علمی” در خلال بررسی تجربیات عملی خود در پوشش رویدادها و اخبار علمی، بر ضرورت توجه به ارزش‌های خبری از جمله اهمیت، فراگیری، شگفتی، تازگی و اعتبار تأکید کرد و نقاط قوت هر یک از پرونده‌های خود را از نظر ارزش‌های خبری نشان داد.
نیم روز دوم
روز نخست کارگاه ژورنالیسم علمی با حضور ریچارد استون دبیر بخش بین الملل نشریه ساینس در حالی به پایان رسید که جنبه عملی کارگاه شکل جدی تری به خود گرفت.
نیم روز دوم کارگاه به شبیه سازی یک کنفرانس خبری علمی اختصاص داشت و مدرس کارگاه در نقش مدیر فرضی یکی از پروژه های ناسا، خبر کشف ردپای گونه‌ای ازحیات در مریخ را به خبرنگاران اعلام کرد و شرکت کنندگان در کارگاه با تقسیم بندی به سه گروه نمایندگان نشریه های علمی، نشریه های عمومی و رسانه های ایرانی به طرح سؤالاتی در باب موضوع پرداختند.درجلسه شبیه سازی کنفرانس خبری، روال معمول پرسش و پاسخ از قبیل معرفی و درخواست جزئیات بیشتر تمرین شد.
ریچارد استون در خلال جلسه به نکاتی همچون یادداشت برداری از محتوای کنفرانس خبری و شناخت منابع خبری برای پیگیری های بیشتر اشاره کرد. همچنین در این بخش از کارگاه، حاضران با مشارکت جمعی، فهرستی از منابع خبری برای تکمیل گزارش خود تهیه کردند که گسترهای از شیمی دانان، فضانوردان تا مسئولان فضایی روسیه را در برمی گرفت.
