«جايزه ترويج علم ايران» چيست؟
انجمن ترویج علم ايران، انجمنی علمی است که تحت پوشش کمیسیون انجمن‌های علمی كشور فعالیت میکند. اين انجمن مفتخر است كه در سال 1392 براي چهاردهمين دوره ی متوالي، «جايزه ترويج علم ايران» را به خلاقانه‌ترين كوشش‌ها در راه ترويج علم اهداء كند. افراد و نهادهاي زير كه در راه ترويج علم كوشيده باشند، مي‌توانند خود را براي دريافت جايزه نامزد نمايند: معلمان، روزنامه‌نگاران، نويسندگان، مترجمان، پژوهشگران، مروجان علم، برنامه‌سازان و فعالان رسانه‌اي، فعالان زيست‌محيطي، دانشجويان، استادان دانشگاه، سياست‌گذاران، سرمايه‌گذاران و حاميان مالي، رسانه‌ها، مدارس، نهادها، ناشران، مراكز علمي، سايت‌ها، كتابخانه‌ها، موزه‌ها، انجمن‌هاي علمي، فرهنگ‌سراها، نشريات، سازمان‌هاي مرم‌نهاد، مهدكودك‌ها، نمايشگاه‌ها، هنركده‌ها و همه ی افراد حقيقي و حقوقي ديگر، اعم از انتفاعي، غيرانتفاعي، دولتي و غيردولتي. نامزد كردن افراد يا نهادها از سوي شخصيت‌هاي حقيقي و حقوقي ثالث نيز بلامانع است.
منظور از «ترويج علم» چيست؟
داوران «جايزه ترويج علم ايران»، اين جايزه را به دو دسته از فعاليت‌ها اهداء مي‌كنند. يكي آن دسته از فعاليت‌هايي كه خود مستقيماً ترويج علم به حساب مي‌آيند. ترویج علم در گسترده‌ترين معناي آن شامل هر کوششی است كه به يكي از موارد زير پرداخته باشد:
- قابل فهم كردن مفاهیم، روش‌ها، دستاوردها، تاريخ، نقش اجتماعي و امكانات علم و فنّاوري براي عموم مخاطبان
- بالا بردن سواد علمي جامعه
- برقراري و گسترش ارتباط ميان توليدكنندگان علم و فنّاوري و عموم مردم و پيشبرد گفتگوهايي دو جانبه ی ميان آنان براي آشنايي با نقطه‌نظرات يكديگر
- معرفي فرهنگ و تفكر علمي و انتقادي و كاربرد آن در همة حوزه‌هاي تصميم‌گيري فردي و اجتماعي
- معرفي علم به دانش‌آموزان و نسل‌هاي آينده به عنوان كندوكاوي لذت‌بخش در راه شناخت طبيعت و جامعه
- جلب توجه عموم مردم به مقولات زيست‌محيطي و سلامت و دعوت از طراحان و پديدآورندگان فنّاوري به رعايت استانداردهاي مربوطه
- معرفي فناوري‌هاي نوپديد به عموم مردم و بحث انتقادي درباره مزايا و معايب آن‌ها
علاوه بر اين، فعاليت‌ها و پژوهش‌هايي كه «با موضوع» ترويج علم صورت گرفته باشند نيز مي‌توانند براي دريافت جايزه، نامزد شوند. فعاليت‌هايي از قبيل:
- پژوهش نظري و تاريخي درباره مفاهيم «ترويج علم» و «سواد علمي» و بررسي انواع الگوهاي بين‌المللي و ملّي موجود در ارتقاء آن‌ها
- مطالعه سير تاريخي ترويج علم در ايران و جهان.
روش‌هاي ترويج علم كدام است؟
در «جايزه ترويج علم ايران»، محدوديتي در مورد «روش» بكار برده شده براي ترويج علم وجود ندارد و نامزد دريافت جايزه مي‌تواند از يكي از شيوه‌هاي زير يا هر شيوه خلاقانه ديگري در راه ترويج علم استفاده كرده باشد: تدريس، نگارش كتاب و مقاله، سخنرانی‌هاي عمومي، انتشار مجله، ساخت برنامه‌هاي تلويزيوني و راديويي، راه‌اندازي سايت، نمایش آزمایشهای علمی، برگزاری بازدیدهای علمي، تهیه فیلم و لوح فشرده، ساخت وسايل و ابزار، نگارش پايان‌نامه دانشگاهي و … . همان‌گونه كه محدوديتي درباره شيوه ترويج علم وجود ندارد، مواد و ابزار بكار رفته در فعاليت‌هاي ترويجي نيز مي‌تواند شامل هر مورد خلاقه‌اي باشد.
معيارهاي اهداي «جايزه ترويج علم ايران» چيست؟
اصلي‌ترين معيارهاي اهداي «جايزه ترويج علم ايران» عبارتند از نوآورانه و مستمر بودن فعاليت‌هاي انجام شده. به علاوه، ترجيح بر آن است كه فعاليت‌هاي انجام شده در قالب وظايف سازماني/ حرفه‌اي نباشند. نوآورانه بودن به آن معنا است كه كانديداي دريافت جايزه، اقدام تازه‌اي براي ترويج علم كرده و بر تجارب پيشين افزوده باشد. استمرار نيز بدان معنا است كه نامزد در بازه زماني قابل قبولي به ترويج علم پرداخته و در طي زمان با بهبود كيفيت كاري خود، تجربياتي را در اين زمينه گرد آورده باشد.
چه كساني مي‌توانند براي «جايزه ترويج علم ايران» نامزد شوند؟
به دليل نبود محدوديت در مورد «شيوه‌هاي» ترويج علم، همة كساني كه در اين راه كوشيده‌اند، مي‌توانند نامزد دريافت جايزه شوند. در زير به برخي از حوزه‌هاي اهداي «جايزه ترويج علم»، صرفاً براي نمونه، اشاره مي‌شود.
- جايزه معلم مروج علم در مناطق محروم («جايزه ی بهمن‌بیگی»): انجمن ترويج علم به منظور قدرداني از كوشش‌هاي معلمان مروج علم در مناطق محروم كه در راه ارتقاي بينش علمي دانش‌آموزان فعاليت كرده‌اند يا طرح‌هاي مؤثري براي علاقه‌مند‌كردن آنان به علم به اجرا درآورده‌اند يا به هر شكل در راه همگاني كردن علم و فرهنگ علمي كوشيده‌اند، «جايزه بهمن‌بيگي» را به بهترين معلم نامزد شده اهداء مي‌كند. عملكرد معلم برنده اين جايزه بايد مبتكرانه و فراتر از وظايف رسمي باشد و منجر به علاقه‌مندشدن دانش‌آموزان يا ديگر گروه‌هاي مخاطب به علم شده باشد. به دليل ملاحظات حامي مالي اين بخش از جايزه، فقط معلمان مناطق محروم و خارج از مراكز استان‌ها مي‌توانند نامزد دريافت اين جايزه شوند. ساير معلمان كشور نيز ممكن است به دليل فعاليت‌هاي ترويجي خود برنده جايزه ترويج علم شوند، اما «جايزه بهمن‌بيگي» تنها به معلمان مروج علم در مناطق محروم تعلق مي‌گيرد. معيارهاي اصلي داوري در اين بخش عبارتند از خلاقانه بودن فعاليت‌هاي ترويجي، استمرار و تكميل فعاليت‌ها در طول زمان، تناسب و سازگاري فعاليت‌ها با محيط انجام آن‌ها و سرانجام نهادينه شدن فعاليت‌ها كه به معناي گسترش دامنه آن‌ها فراتر از فعاليت‌هاي فردي است.
- جايزه نهاد مروج علم: انجمن ترويج علم مايل است به منظور قدرداني از كوشش‌هاي نهادها و سازمان‌هاي مروج علم (از جمله خانه‌هاي علم، موزه‌هاي علم، كاوش‌كده‌ها، رصدخانه‌هاي عمومي، آسمان‌نماها، پژوهش‌سراها، انجمن‌هاي علمي، باغ‌هاي علم و ديگر نهادها و مؤسسات حقوقي‌اي كه فعاليت‌هاي شاخصي در زمينه ترويج علم داشته‌اند)، به بهترين نامزد معرفي شده، جايزه‌اي اهداء نمايد. براي دريافت اين جايزه كهمخصوص اشخاص حقوقي (دولتي و غيردولتي) است، لازم است كه نهاد نامزد شده علاوه بر مستندات و مدارك عمومي كه در بخش مربوطه ذكر شده‌اند، موارد زير را هم تا آنجا كه موجود است براي انجمن ارسال كنند: خلاصه گزارش فعاليت نهاد در سال گذشته (فروردين تا اسفند 91)؛ برنامه مدون سالانه كه نشانگر تنوع فعاليت‌ها و روش‌هاي بكار رفته و اطلاع‌رساني مناسب باشد؛ مستندات دال بر تنوع و شمول مخاطبان؛ مستندات مربوط به انتشارات، دوره‌هاي آموزشي، كارگاه‌ها، همايش‌ها و سمينارها؛ مستندات مربوط به تورهاي علمي و فعاليت‌هاي گروهي؛ مستندات مربوط به ساختار سازماني و كارشناسان نهاد؛ مستندات مربوط به طرح‌ها و نمايشگاه‌هاي برگزار شده؛ مستندات مربوط به فعاليت‌هاي باشگاهي؛ مستندات مربوط به كيفيت مديريت، آموزش كاركنان و فعاليت‌هاي كتابخانه‌اي.
- جايزه رسانه مروج علم: انجمن ترویج علم مايل است به منظور قدردانی از کوشش‌هاي فعالان و سازمان‌هاي رسانه‌اي (اعم از مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها، وب‌گاه‌های خبری و …)، به بهترين نامزد معرفي شده، جايزه‌اي اهداء نمايد. اين جايزه مي‌تواند به روزنامه‌نگاران شاغل در مطبوعات، راديو، تلويزيون، خبرگزاري‌ها و وب‌گاه‌هاي خبري و همچنين روزنامه‌نگاران عكاس، طراحان و گرافيست‌ها، نويسندگان، مترجمان و دست‌اندركاران توليد برنامه‌هاي راديويي و تلويزيوني كه به شكل حرفه‌اي به ترويج علم مي‌پردازند، اهداء شود. سازمان‌هاي رسانه‌اي (اعم از چاپي، آن‌لاين، راديويي و تلويزيوني) و زيرمجموعه‌هاي آن‌ها (صفحه يا برنامه) نيز مي‌توانند در زمره نامزدهاي احتمالي قرار گيرند.
- جايزه پژوهشگر، مؤلف و مترجم مروج علم:انجمن ترويج علم مايل است به منظور قدرداني از كوشش‌هاي تأليفي و پژوهشي‌اي كه با موضوع ترويج علم و بررسي ابعاد نظري، اجتماعي، اقتصادي، تاريخي و عملي آن انجام يافته است، جايزه‌اي را به بهترين پژوهش معرفي شده اختصاص دهد. همچنين ناشران و مترجماني كه به شكل مستمر در راه عرضه ی محصولات مروج علم كوشيده‌اند، مي‌توانند نامزد دريافت اين جايزه باشند. لازم است كه مترجمان و ناشران اصل متون ترجمه شده را نيز به همراه ترجمه فارسي آن‌ها ارسال نمايند. هر پايان‌نامه ی دانشگاهي، کتاب و مقاله ی اصيل علمي كه حاوي ايده‌هايي نو درباره ترويج علم باشد، مي‌تواند در اين بخش نامزد دريافت جايزه شود.
چه كساني جايزه «ترويج علم ايران» را دريافت نخواهند كرد؟
انجمن ترويج علم با احترام به همه كساني كه به صورت تخصصي مشغول توليد، انتشار و تدريس علم يا محصولات فناورانه هستند، اما در كنار اين اشتغال حرفه‌اي، گامي در راه عمومي‌سازي و ترويج علم برنداشته‌اند، ذكر اين نكته را لازم مي‌داند كه «جايزه ترويج علم ايران» به اين گروه تعلق نخواهد گرفت. به عنوان نمونه، معلمان و استاداني كه صرفاً به تدريس علم مشغول‌اند، اما روش‌هايي نوآورانه‌اي براي ترويج علم بكار نبسته‌اند، از دايره ی نامزدهاي دريافت جايزه بيرون خواهند بود. همچنين پژوهشگران، نويسندگاني، مترجمان، برنامه‌سازان، مخترعان، نهادها و همه افراد حقيقي و حقوقي ديگري كه در چارچوب‌هاي رسمي كشور صرفاً به توليد محتواي تخصصي علمي و فناورانه مشغول اند، اما به ارتباط ميان مردم و علم نمي‌پردازند، از دايره شمول اين جايزه بيرون خواهند بود.
«جايزه ترويج علم ايران» تنها به نامزداني تعلق مي‌گيرد كه در قيد حيات باشند و پيشتر نيز اين جايزه را دريافت نكرده باشند.
مدارك لازم براي نامزد شدن چيست؟
هر فرد يا نهادي كه خود نامزد دريافت «جايزه ترويج علم ايران» است يا مي‌خواهد فرد يا نهادي ديگر را براي دريافت اين جايزه معرفي نمايد، لازم است مدارك و مستندات عمومي زير را با پست به دبيرخانه جايزه ارسال كند يا شخصاً به اين دبيرخانه تحويل دهد.
- فرم تكميل شده چهار صفحه‌اي «درخواست شركت در جايزه ترويج علم ايران»، قابل دسترسي از طريق وب‌گاه انجمن ترويج علم
- مستندات، مدارك و مشخصات كامل فعاليت‌ها و طرح‌هاي اجرا شده شامل اصل آثار توليد شده مكتوب و هر گونه گزارش، فيلم، عكس و ديگر اطلاعات تكميلي كه به فعاليت‌هاي ترويجي نامزد مربوط باشند.
در صورت نياز به مستندات بيشتر، دبيرخانه در تماس با نامزدها شرح موارد درخواستي و همچنين زمان و نحوه ارسال آن‌ها را اطلاع خواهد داد.
زمان ارسال مدارك، اهداء جايزه و نشاني دبيرخانه چيست؟
آخرین مهلت ارسال مدارک بيستم شهریور ماه 1392 است و جايزه در آبان ماه 1392 اهداء خواهد شد.
نشاني دبیرخانه انجمن ترویج علم ایران به قرار زير است: تهران، خیابان کریم‌خان زند، نبش خیابان عضدی، ساختمان دانشگاه علامه طباطبایی، طبقه دوم، اتاق 225.
تلفن: 81032251 – دورنگار: 81032251
وب‌گاه: www.popscience.ir
